نو، او (تاکین) (۱۹۰۷ـ۱۹۹۵م)

نو، او (تاکین) (۱۹۰۷ـ۱۹۹۵) Nu, U (Thakin)

نو، او (تاکين)

دولتمرد میانماری، نخست‌وزیر برمه (میانمار کنونی) در بخش اعظم دورۀ ۱۹۴۷ تا کودتای نظامی ۱۹۶۲. اولین نخست‌وزیر کشور بود که از طریق انتخابات دمکراتیک برگزیده شد. اونو در ۱۹۶۶ تبعید شد و در ۱۹۸۰ به کشور بازگشت و در ۱۹۸۸ به تأسیس «مجمع ملی برای دموکراسی»، جنبش مخالف حکومت، کمک کرد. اونو در واکِما در دلتای ایراوادی به‌دنیا آمد و در دانشگاه جدید رانگون به تحصیل پرداخت. رهبری اعتصاب سراسری دانشجویان را علیه حکومت استعماری بریتانیا در ۱۹۳۶ برعهده داشت. در دهۀ ۱۹۳۰ به سازمان ملی‌گرای «برمۀ ما» پیوست و در آغاز جنگ جهانی دوم مقامات بریتانیایی او را به زندان انداختند. پس از حملۀ ژاپن به برمه در ۱۹۴۲ آزاد شد و در دولت با ماو وزیر امور خارجه شد. نو در ۱۹۴۶ نایب‌رئیس «مجمع آزادی خلق ضد فاشیست» (AFPFL)، جبهۀ اصلی ملی‌گرا در کشور، شد که از ۱۹۴۵ علیه اشغالگران ژاپنی می‌جنگید. در ژوئن ۱۹۴۷ او را به ریاست مجلس مؤسسان برگزیدند که وظیفه‌اش تهیۀ قانون اساسی جدید بود. پس از قتل دوست قدیمی‌اش اونگ سان، بنیادگذار مجمع آزادی خلق ضد فاشیست، اولین نخست‌وزیر برمه شد (اوت ۱۹۴۷). نو بر روند گذار به استقلال در ۱۹۴۸ نظارت داشت و کوشید مردم‌سالاری را در کشور رواج دهد و وحدت کشوری را حفظ کند، اما با شورش‌های حزب کمونیست برمه و جامعۀ جدایی‌‌طلبان کارِن روبه‌رو بود. او که بودایی مخلص و مؤمنی بود و در ۱۹۴۸ سوگند تجرّد و دوری از مسکرات خورده بود کوشید چون راجارسی (حاکم فرزانه) حکومت کند؛ بوداییسم تراوادا را ترویج کرد و از ساخت پاگودا (معبد) صلح کابا ـ آیه حمایت کرد. به‌رغم چند پارگی حزب تحت رهبریش، مجمع آزادی خلق ضد فاشیست، در انتخابات سال‌های ۱۹۵۲، ۱۹۵۶ و ۱۹۶۰، پیروز شد. اونو در ۱۹۵۶ـ۱۹۵۷ و ۱۹۵۸ـ۱۹۶۰ موقتاً از نخست‌وزیری کناره گرفت. دولت اونو در‌پی کودتای نظامی مارس ۱۹۶۲ به رهبری ژنرال نه وین سقوط کرد. پس از آن، به‌مدت پنج سال در بازداشت خانگی بود و سپس روانۀ تبعید در تایلند و هند شد و در هند نزدیک یک دیر بودایی سکنا گزید. در بازگشت به میانمار در ۱۹۸۰، سیاست را کنار گذاشت و وقت خود را صرف ترجمۀ متون کهن بودایی از برمه‌ای به زبان انگلیسی کرد. با وجود این، قیام طرفداران دموکراسی در ۱۹۸۸ وی را باز به حرکت واداشت و او مجمع ملی برای دموکراسی را تأسیس کرد و خود را نخست‌وزیر خواند. شورای نظامی جدید حاکم او را در نوامبر ۱۹۸۸ در بازداشت خانگی قرار داد و در ۱۹۹۱ حزبش را غیرقانونی اعلام کرد. نو تا آوریل ۱۹۹۲ در خانه‌اش زندانی بود.

 

---