تربت جام، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
[[File:14114500.jpg|thumb|مزار شيخ احمد جام، تربت جام]] | [[File:14114500.jpg|thumb|مزار شيخ احمد جام، تربت جام]] | ||
شهرستانی در شرق استان [[خراسان رضوی، استان|خراسان رضوی]] مشتمل بر بخش‌های مرکزی، پوزگان، نصرآباد و پایین جم با مرکزیت اداری [[تربت جام، شهر|شهر تربت جام]]. از شمال به شهرستان‌های صالح‌آباد و [[مشهد، شهرستان|مشهد]] و [[فریمان، شهرستان|فریمان]]، از غرب به [[زاوه، شهرستان|شهرستان زاوه]]، از جنوب به شهرستان‌های [[باخرز، شهرستان|باخرز]] و [[تایباد، شهرستان|تایباد]]، و از شرق به کشور [[افغانستان]] محدود است. نواحی جنوبی آن را جلگۀ آبرفتی جامرود تشکیل داده و رودخانۀ فصلی [[جامرود، رودخانه|جامرود]] و همچنین رود مرزی [[هریرود]] عمده‌ترین رودخانه‌های آن به‌شمار می‌آیند. اقلیم این شهرستان نسبتاً معتدل و جمعیت آن 267,671نفر است (۱۳۸۵). از نظر بارندگی جزء نواحی خشک محسوب می‌شود. مهم‌ترین آبادی‌های آن غیر از تربت جام عبارتند از احمدآباد صولت، نصرآباد، نیل‌شهر و سمیع‌آباد. راه فریمان به سمیع‌آباد | شهرستانی در شرق استان [[خراسان رضوی، استان|خراسان رضوی]] مشتمل بر بخش‌های مرکزی، پوزگان، نصرآباد و پایین جم با مرکزیت اداری [[تربت جام، شهر|شهر تربت جام]]. از شمال به شهرستان‌های صالح‌آباد و [[مشهد، شهرستان|مشهد]] و [[فریمان، شهرستان|فریمان]]، از غرب به [[زاوه، شهرستان|شهرستان زاوه]]، از جنوب به شهرستان‌های [[باخرز، شهرستان|باخرز]] و [[تایباد، شهرستان|تایباد]]، و از شرق به کشور [[افغانستان]] محدود است. نواحی جنوبی آن را جلگۀ آبرفتی جامرود تشکیل داده و رودخانۀ فصلی [[جامرود، رودخانه|جامرود]] و همچنین رود مرزی [[هریرود]] عمده‌ترین رودخانه‌های آن به‌شمار می‌آیند. کوه‌های سیاه‌چوبی، کِلِیْلاق، عبدل‌آباد در جنوب آن امتداد دارند و در مغرب آن، کوه بیزَگ/ بیزَک که دنبالۀ کوهستان [[بینالود]] است، دشت باخرز را از دشت جام جدا می‌کند. اقلیم این شهرستان نسبتاً معتدل و جمعیت آن 267,671نفر است (۱۳۸۵). از نظر بارندگی جزء نواحی خشک محسوب می‌شود. مهم‌ترین آبادی‌های آن غیر از تربت جام عبارتند از احمدآباد صولت، نصرآباد، نیل‌شهر و سمیع‌آباد. راه اصلی مشهد-تربت‌جام-تایباد و راه فریمان به سمیع‌آباد شبکۀ راه‌های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می‌دهند. آبیاری این شهرستان عمدتاً از قنات‌ها و چاه‌های متعددی تأمین می‌شود که در نقاط مختلف آن حفر شده است. دامداری، کشاورزی، و قالی‌بافی مهم‌ترین فعالیت اقتصادی آن محسوب می‌شود. گندم، جو، پنبه، چغندرقند، زعفران، زیره سبز و خربزه مهم‌ترین محصولات کشاورزی شهرستان است. اکثریت جمعیت شهرستان را پیروان مذهب سنی حنفی تشکیل می‌دهند. مردم شهرستان به زبان فارسی (گویش تربتی) سخن می‌گویند. | ||
شهر تربت جام که از مقبرۀ شیخ احمد جام نام گرفته است، در سده‌های اولیۀ اسلامی در حوالی شهر قدیمی پوزگان یا بوزجان ساخته شده و از ۵۴۳ش رو به توسعه و ترقی نهاده است. نام آن در منابع سده‌های اسلامی به صورت جام و معرب آن، زام، ذکر شده است. در این دوره تا سده‌های میانی، جام ابتدا قصبه و بعد دهستانی در خراسان بود و به‌تدریج از اواسط سدۀ 6ق با گسترش و رونق آن به ولایتی با آبادی‌های پرشمار تبدیل شد. ظاهراً تا قرن 9ق بوزجان، مرکز ولایت جام بوده و تربت جام از روستاهای آن به‌شمار می‌آمده است. از قرن دهم به بعد، تربت جام به عنوان شهر و مرکز ولایت جام ذکر شده است. قوم [[مغول|مغول]] در سدۀ 7ق و در سده‌های 10 تا 12ق [[ازبک|ازبک]]<nowiki/>ها و [[افغان|افغان]]<nowiki/>ها بارها به آن حمله کرده و آسیب‌های فراوان به آن رساندند. با این‌حال در بسیاری از یورش‌ها نیز (از جمله در حملۀ [[تیمور گورکان]]) به دلیل مزار شیح احمد جام و حضور صوفیه از خرابی‌ها برکنار ماند. | شهر تربت جام که از مقبرۀ شیخ احمد جام نام گرفته است، در سده‌های اولیۀ اسلامی در حوالی شهر قدیمی پوزگان یا بوزجان ساخته شده و از ۵۴۳ش رو به توسعه و ترقی نهاده است. نام آن در منابع سده‌های اسلامی به صورت جام و معرب آن، زام، ذکر شده است. در این دوره تا سده‌های میانی، جام ابتدا قصبه و بعد دهستانی در خراسان بود و به‌تدریج از اواسط سدۀ 6ق با گسترش و رونق آن به ولایتی با آبادی‌های پرشمار تبدیل شد. ظاهراً تا قرن 9ق بوزجان، مرکز ولایت جام بوده و تربت جام از روستاهای آن به‌شمار می‌آمده است. از قرن دهم به بعد، تربت جام به عنوان شهر و مرکز ولایت جام ذکر شده است. قوم [[مغول|مغول]] در سدۀ 7ق و در سده‌های 10 تا 12ق [[ازبک|ازبک]]<nowiki/>ها و [[افغان|افغان]]<nowiki/>ها بارها به آن حمله کرده و آسیب‌های فراوان به آن رساندند. با این‌حال در بسیاری از یورش‌ها نیز (از جمله در حملۀ [[تیمور گورکان]]) به دلیل مزار شیح احمد جام و حضور صوفیه از خرابی‌ها برکنار ماند. | ||
نسخهٔ ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۹
| تربت جام، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| بخش | مرکزی، صالح‌آباد، پوزگان، نصرآباد و پائین جم |
| جمعیت | ۲۴۴,۴۵۵ نفر (۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | جنوب شهرستان سرخس، غرب کشورهای ترکمنستان و افغانستان، شمال شهرستان تایباد و شرق شهرستان‌های تربت حیدریه، فریمان، و مشهد |
| نوع اقلیم | نسبتاً معتدل |
| تولیدات و صنایع مهم | دامداری، کشاورزی، و قالی‌بافی |
| شهر ها و آبادی های مهم | صالح‌آباد، نصرآباد، سمیع‌آباد، نیل‌آباد، جنت‌آباد، اسماعیل‌آباد، جعفریه، چشمه‌گل، و موسی‌آباد (غیر از شهر تربت جام) |
تربت جام، شهرستان (County) Torbat-e Jam
شهرستانی در شرق استان خراسان رضوی مشتمل بر بخش‌های مرکزی، پوزگان، نصرآباد و پایین جم با مرکزیت اداری شهر تربت جام. از شمال به شهرستان‌های صالح‌آباد و مشهد و فریمان، از غرب به شهرستان زاوه، از جنوب به شهرستان‌های باخرز و تایباد، و از شرق به کشور افغانستان محدود است. نواحی جنوبی آن را جلگۀ آبرفتی جامرود تشکیل داده و رودخانۀ فصلی جامرود و همچنین رود مرزی هریرود عمده‌ترین رودخانه‌های آن به‌شمار می‌آیند. کوه‌های سیاه‌چوبی، کِلِیْلاق، عبدل‌آباد در جنوب آن امتداد دارند و در مغرب آن، کوه بیزَگ/ بیزَک که دنبالۀ کوهستان بینالود است، دشت باخرز را از دشت جام جدا می‌کند. اقلیم این شهرستان نسبتاً معتدل و جمعیت آن 267,671نفر است (۱۳۸۵). از نظر بارندگی جزء نواحی خشک محسوب می‌شود. مهم‌ترین آبادی‌های آن غیر از تربت جام عبارتند از احمدآباد صولت، نصرآباد، نیل‌شهر و سمیع‌آباد. راه اصلی مشهد-تربت‌جام-تایباد و راه فریمان به سمیع‌آباد شبکۀ راه‌های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می‌دهند. آبیاری این شهرستان عمدتاً از قنات‌ها و چاه‌های متعددی تأمین می‌شود که در نقاط مختلف آن حفر شده است. دامداری، کشاورزی، و قالی‌بافی مهم‌ترین فعالیت اقتصادی آن محسوب می‌شود. گندم، جو، پنبه، چغندرقند، زعفران، زیره سبز و خربزه مهم‌ترین محصولات کشاورزی شهرستان است. اکثریت جمعیت شهرستان را پیروان مذهب سنی حنفی تشکیل می‌دهند. مردم شهرستان به زبان فارسی (گویش تربتی) سخن می‌گویند.
شهر تربت جام که از مقبرۀ شیخ احمد جام نام گرفته است، در سده‌های اولیۀ اسلامی در حوالی شهر قدیمی پوزگان یا بوزجان ساخته شده و از ۵۴۳ش رو به توسعه و ترقی نهاده است. نام آن در منابع سده‌های اسلامی به صورت جام و معرب آن، زام، ذکر شده است. در این دوره تا سده‌های میانی، جام ابتدا قصبه و بعد دهستانی در خراسان بود و به‌تدریج از اواسط سدۀ 6ق با گسترش و رونق آن به ولایتی با آبادی‌های پرشمار تبدیل شد. ظاهراً تا قرن 9ق بوزجان، مرکز ولایت جام بوده و تربت جام از روستاهای آن به‌شمار می‌آمده است. از قرن دهم به بعد، تربت جام به عنوان شهر و مرکز ولایت جام ذکر شده است. قوم مغول در سدۀ 7ق و در سده‌های 10 تا 12ق ازبک‌ها و افغان‌ها بارها به آن حمله کرده و آسیب‌های فراوان به آن رساندند. با این‌حال در بسیاری از یورش‌ها نیز (از جمله در حملۀ تیمور گورکان) به دلیل مزار شیح احمد جام و حضور صوفیه از خرابی‌ها برکنار ماند.