اسلام: تفاوت میان نسخهها
Mohammadi1 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi1 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
'''معنای اسلام'''. اسلام در زبان عربی از ریشه (س ل م) بهمعنای تسلیم، اطاعت و صلح اشتقاق یافته است. آن را به اخلاص در عبادت خدا و اعتقاد به شریعت حضرت محمد (ص) و تسلیم در برابر احکام دین هم تعریف کردهاند. تسلیم جامعترین تعریف برای اسلام است که شامل اطاعت، صلح و ایمنی می شود، همچنان که در روایات آمده است که مسلمان کسی است که دیگران از دست و زبان او ایمن باشند. مطابق با بیان قرآن، این دین به هیچ روی میان پیامبران الهی جدایی قائل نیست ([[بقره، سوره|بقره]] /۲/ ۱۳۶)، بلکه همۀ آنها را به عنوان انسان های معصوم که مبلّغ دینی واحد با صورتهای گوناگون هستند مورد احترام قرار میدهد. دین همۀ آنها اسلام است، و آموزه مشترک آن تسلیم در برابر فرمان خداوند یکتاست. بر این اساس، واژه اسلام در قرآن گاهی به معنای مطلق دین خدا (آل عمران، ۶۷؛ بقره، ۱۲۸؛ [[نساء، سوره|نساء]]، ۱۲۵) و گاه به معنای خاص دین حضرت رسول (ص) ([[آل عمران، سوره|آل عمران]]، ۱۹و ۸۵؛ [[مایده، سوره|مائده]]، ۳) آمده است. | '''معنای اسلام'''. اسلام در زبان عربی از ریشه (س ل م) بهمعنای تسلیم، اطاعت و صلح اشتقاق یافته است. آن را به اخلاص در عبادت خدا و اعتقاد به شریعت حضرت محمد (ص) و تسلیم در برابر احکام دین هم تعریف کردهاند. تسلیم جامعترین تعریف برای اسلام است که شامل اطاعت، صلح و ایمنی می شود، همچنان که در روایات آمده است که مسلمان کسی است که دیگران از دست و زبان او ایمن باشند. مطابق با بیان قرآن، این دین به هیچ روی میان پیامبران الهی جدایی قائل نیست ([[بقره، سوره|بقره]] /۲/ ۱۳۶)، بلکه همۀ آنها را به عنوان انسان های معصوم که مبلّغ دینی واحد با صورتهای گوناگون هستند مورد احترام قرار میدهد. دین همۀ آنها اسلام است، و آموزه مشترک آن تسلیم در برابر فرمان خداوند یکتاست. بر این اساس، واژه اسلام در قرآن گاهی به معنای مطلق دین خدا (آل عمران، ۶۷؛ بقره، ۱۲۸؛ [[نساء، سوره|نساء]]، ۱۲۵) و گاه به معنای خاص دین حضرت رسول (ص) ([[آل عمران، سوره|آل عمران]]، ۱۹و ۸۵؛ [[مایده، سوره|مائده]]، ۳) آمده است. | ||
'''اسلام و ایمان در قرآن'''. رابطۀ اسلام با ایمان با تعابیری مختلف بیان شده است. از بیانات قرآنی (حجرات، ۴۹ و ۱۴) استفاده | '''اسلام و ایمان در قرآن'''. رابطۀ اسلام با ایمان با تعابیری مختلف بیان شده است. از بیانات قرآنی ([[حجرات، سوره|حجرات]]، ۴۹ و ۱۴) استفاده می شود که اسلام آوردن، مرحلهای آغازین در پذیرش دین الهی است و لزوماً با ایمانی راسخ در قلب همراه نیست. اسلام اظهار اعتقاد به زبان است اما ایمان حقیقت اعتقاد است. بدین جهت به عقیده اغلب مسلمانان از شیعه و سنّی، اسلام غیر از ایمان است. در واقع هر مؤمنی مسلمان است، اما هر مسلمانی لزوماً مؤمن نیست. اما [[معتزله]]، [[زیدیه]] و [[خوارج]] فرقی بین اسلام و ایمان قائل نیستند. | ||
'''اصول اعتقادی اسلام.''' اسلام دارای اصول و فروع است. اصول اعتقادی اسلام بر سه پایۀ | '''اصول اعتقادی اسلام.''' اسلام دارای اصول و فروع است. اصول اعتقادی اسلام بر سه پایۀ [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]] استوار است که تمام مذاهب اسلامی بر آنها اتفاق دارند. این سه اصل در سایر ادیان توحیدی و ابراهیمی نیز وجود داشته است، ولی آنچه اسلام را از سایر ادیان متمایز میسازد، فروع اعتقادی و عبادی آن است. عقاید و عبادات اسلام بر اساس توحید است. توحید یعنی خداوند تنها آفریننده و پروردگار جهان است و در ذات، صفات و افعال یگانه است و شریکی ندارد. [[قرآن]] کریم همواره به توکل به الله، اعتقاد به او، پذیرفتن ولایت او، دوستی یا دشمنی در راه او و اخلاص در نیت و عمل سفارش میکند؛ نیز شرک به خدا از نظر قرآن بزرگترین ظلم و گناهی نابخشودنی است. پس از توحید مهمترین اصل، رسالت و نبوت است. یعنی اعتقاد به این که حضرت محمد (ص) پیام آور و فرستاده خداست و به عنوان آخرین پیامبر از سوی خداوند برگزیده شده است و شریعتاش کاملترین آنها است. در واقع رحمانیت خداوند اقتضاء می''''''کند که پیامبری از جنس مردم را مبعوث کند تا واسطۀ خدا و خلق باشد و آیات خدا را بر ایشان بخواند و آنان را از هر گناه پاک سازد و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد (جمعه، ۲). اعتقاد بر این است که وحی یا شعور باطنی پیامبران هرگز دستخوش دگرگونی و فساد نمیشود و پیامبران در دریافت، ابلاغ و عمل به آن از لغزش، فراموشی و خطا مصون هستند؛ از این روست که پیامبران همگی معصوماند (عصمت علمی و عملی). از ویژگیهای پیامبران آوردن معجزه برای اثبات نبوت خویش است. معجزه بزرگ حضرت رسول (ص) قرآن است. قرآن مجموعهای از گفتارهای خداوند است که به پیامبر وحی گردیده و علوم و معارف، احکام و اوامر و نواهی در آن بیان شده است. هیچ باطلی در آن راه ندارد؛ هرگز تحریف نشده است و قرآنی که اکنون در دست است، همان است که کاتبان وحی از زبان پیامبر (ص) شنیده و نوشتهاند. این کتاب به زبان عربی فصیح است و واژه به واژه توسط فرشته وحی، جبرئیل امین، از جانب خداوند بر قلب و زبان پیامبر، هم بهصورت یکباره و هم بهگونهای تدریجی و در طول ۲۳ سال، نازل شده است. قرآن مطمئنترین و معتبرترین سند دینی نزد مسلمانان است. تمام مذاهب اسلامی بر درستی متن آن اتفاق نظر دارند و اختلاف در نحوه خواندن متن، تفسیر و گاه ترتیب آن است. اعتقاد به روز رستاخیز و زندگی پس از مرگ و ثواب و عقاب اصل سوم اعتقادی اسلام است که از آن به معاد یاد میشود. در باور اسلامی، روز قیامت بیشک رخ خواهد داد و در دادگاه الهی به خوب و بد کردارها و گفتارها و اندیشه های انسانها رسیدگی خواهد شد و سرانجام، نیکان به بهشت، و بدکاران به دوزخ خواهند رفت. در باور شیعیان، امامت و عدل نیز از اصول دین است و گاهی این دو، اصول مذهب خوانده میشوند. در واقع، اعتقاد به عدل الهی در امتداد اعتقاد به توحید و اعتقاد به امامت در امتداد اعتقاد به نبوت میباشد. | ||
'''عبادات'''. بخش مهمی از مجموعۀ اعمال و رفتاری را تشکیل میدهند که در فرهنگ اسلامی با عنوان فروع دین شناخته شده است. در کنار مجموعۀ اعتقادی «اصول دین»، فروع دین ناظر بر جنبههای عملی دعوت اسلامی است. در بین شیعیان رایج است که فروع دین مشتمل بر | '''عبادات'''. بخش مهمی از مجموعۀ اعمال و رفتاری را تشکیل میدهند که در فرهنگ اسلامی با عنوان فروع دین شناخته شده است. در کنار مجموعۀ اعتقادی «اصول دین»، فروع دین ناظر بر جنبههای عملی دعوت اسلامی است. در بین شیعیان رایج است که فروع دین مشتمل بر [[نماز]]، روزه، [[زکات]]، [[خمس]]، [[حج]]، [[جهاد]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، تولی و تبّری است، اما مذاهب اهل سنت به برخی از این فروع تأکید زیادی نکردهاند. نماز مهمترین فریضهای است که مسلمانان پنج نوبت در روز آن را به جای میآورند. نماز بهمثابه ستون دین، و رابطۀ مستقیم با خداوند است که نمازگزار را از زشتیها به دور میدارد. برگزاری آن به صورت جماعت بسیار مورد تأکید و ثواب آن بیرون از اندازه است. روزه عبادتی موسمی و یک ماه در سال است. رمضان ماه ضیافت خدا و فرصتی برای جهاد با نفس، مواسات با خلق، و انس با معبود شمرده شده است و خداوند امتیازات خاصی برای این ماه مقرر داشته است. خمس و زکات هزینه جهاد و دفاع و اداره کشور و رسیدگی به نیازمندان را تأمین میسازد. زکات همچنان که از معنای لغوی آن برمیآید، افزون بر انفاق مالی، از موجبات تزکیه و پاکسازی روح است. حج فریضهای است که فقط برای یک بار در عمر، برای کسانی که توانایی آن را دارند، واجب میشود. موسم حج فرصتی برای تصفیۀ روح، شرکت در بزرگترین گردهـمایی سالانه مسلمانان جهان و دفاع از وحدت و عظمت امت اسلامی و بدین سبب از ضروریات تداوم عزت امت اسلامی است که تبرّی از دشمنان خدا در آن متبلور میگردد. امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان آموزش همگانی، پیونددهندۀ پیکره و اعضای جامعه با یکدیگر است. عمل به آن باعث رفع معایب و نشر فضایل و ترک آن موجب تسلط اشرار بر جامعه است. | ||
'''اخلاق اسلامی'''. اسلام به اخلاق و معنویت تا آنجا اهمیت میدهد که پیامبر اسلام (ص) هدف از بعثت خود را تکمیل مکارم اخلاق معرفی میکند. از دیدگاه اسلام، صفای باطن، اندیشۀ پاک و قلب سلیم اهمیت بسیار دارد. نیت خیر به اندازۀ عمل خیر، و حتی برتر از آن است و لازمۀ قبولی کار خیر در پیشگاه خدا، برخورداری از نیت پاک و خالص است. در اخلاق اسلامی به فضایلی مانند عدل، | '''اخلاق اسلامی'''. اسلام به اخلاق و معنویت تا آنجا اهمیت میدهد که پیامبر اسلام (ص) هدف از بعثت خود را تکمیل مکارم اخلاق معرفی میکند. از دیدگاه اسلام، صفای باطن، اندیشۀ پاک و قلب سلیم اهمیت بسیار دارد. نیت خیر به اندازۀ عمل خیر، و حتی برتر از آن است و لازمۀ قبولی کار خیر در پیشگاه خدا، برخورداری از نیت پاک و خالص است. در اخلاق اسلامی به فضایلی مانند عدل، [[انصاف]]، وفای به عهد، [[شجاعت]]، فروتنی، گذشت، بردباری، عفت، پاکدامنی، [[صبر]]، [[استقامت]]، [[تقوا]]، [[صله رحم|صلۀ رحم]]، اصلاح بین مردم، گره گشایی، شفقت بر خلق، شرکت در غم و شادی دیگران، [[دعا]]، [[توبه]] و مانند آن تأکید فراوان شده است و از ضرورت اجتناب از رذائل اخلاقی چون [[تکبر]]، [[حسد]]، دروغ، تهمت، غیبت، پایمالکردن حقوق دیگران، [[تعصب]]، بدگمانی، تمسخر، سخنچینی، دشمنی، حب مقام و مال، و مانند اینها مکرر سخن رفته است. | ||
'''فقه و قانون اسلامی'''. در کنار عقاید و اخلاق، فقه از دیگر شاخه های معارف اسلامی است. فقه دانشی است که از راه ادله و اصول خاص خود از شرایع اسلام صحبت میکند. کسی که عالم به احکام دینی باشد و قدرت استنباط آنها را از منابع اسلامی (قرآن، سنت، اجماع، عقل و به اعتقاد اهل سنّت قیاس) داشته باشد، مجتهد یا فقیه خوانده میشود. قوانین فقه اسلام نخست در دوران ۲۳ ساله رسالت حضرت رسول (ص) و با نزول تدریجی قرآن شکل گرفت. در دوره ۳۰ ساله خلفای راشدین قرآن جمعآوری گردید و احادیث نیز توسط صحابه و تابعین جمعآوری و تدوین گردید. در زمان امام | '''فقه و قانون اسلامی'''. در کنار عقاید و اخلاق، فقه از دیگر شاخه های معارف اسلامی است. فقه دانشی است که از راه ادله و اصول خاص خود از شرایع اسلام صحبت میکند. کسی که عالم به احکام دینی باشد و قدرت استنباط آنها را از منابع اسلامی (قرآن، سنت، اجماع، عقل و به اعتقاد اهل سنّت قیاس) داشته باشد، مجتهد یا فقیه خوانده میشود. قوانین فقه اسلام نخست در دوران ۲۳ ساله رسالت حضرت رسول (ص) و با نزول تدریجی قرآن شکل گرفت. در دوره ۳۰ ساله خلفای راشدین قرآن جمعآوری گردید و احادیث نیز توسط صحابه و تابعین جمعآوری و تدوین گردید. در زمان [[امام علی]] (ع) قوانین اسلامی برای نخستینبار جمعآوری و آیین دادرسی مدون شد و دادگاهها در همهجا یکسان عمل میکردند. در دورۀ امامان بعد از امام علی (ع) بهخصوص در دورۀ [[امام محمد باقر|امام باقر]] (ع) و [[امام جعفر صادق|امام صادق]] (ع) احادیث گستردهتر و مدونتر شد؛ فقه رونق بیشتری یافت و مکاتب و مذاهب فقهی مختلفی بهوجود آمدند. | ||
'''خانواده و اجتماع در اسلام'''. خانواده و حقوق و وظایف اخلاقی اعضای آن در قبال یکدیگر از مسائلی است که اسلام آموزههای فراوانی درباره آن دارد. با توجه به اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده در این دین، شرایط برای این کار تا حد ممکن سهل شده است. ترک همسرگزینی و رهبانیت به هیچ روی در اسلام پسندیده نیست، بلکه ازدواج، سنّت پیامبر اکرم (ص) است و همچنان که در روایات آمده است، آنکه به این سنت عمل نکند، از امت وی فاصله گرفته است. قرآن زنان را مایۀ آرامش دل مردان دانسته، و مردان را نیز مدیر و سرپرست خانواده شمرده است. گاه نیز در نگرش به هر دو جنس و نیازهای مشترک، زنان «لباس» برای مردان، و مردان «لباس» برای زنان بهشمار آمدهاند. قرآن برای پیشگیری از بروز سستی در پیوند زناشویی و سردی کانون خانواده، زنان را به پوشیدن بدن و زیباییهای خود از غیر شوهران و خویشان نزدیک (مَحارِم) فرا میخواند. بدین جهت است که زنان مسلمان از پوششی خاص برخوردارند که در هر سرزمینی در قالب لباس ملی شکلی ویژه گرفته است. در زمینه حقوق و وظایف متقابل والدین و فرزندان سفارش موکدی صورت گرفته است. تأکید قرآن به حفظ حرمت والدین تا آنجاست که حتی در صورت تلاش آنان بر مشرکساختن فرزند خود، فرزند موظف است در عین ثبات قدم در اسلام با آنان به ملاطفت و مهربانی رفتار کند و کمترین سخن و رفتار آزاردهنده ای از خود نشان ندهد. یکی از گناهان کبیره در اسلام سرپیچی و آزاررساندن به والدین است. قرآن برای برقراری و تداوم همبستگی اجتماعی، مومنان را برادر یکدیگر خوانده و همۀ انسان ها را از هر نژاد و قومی باهم برابر و از فرزندان یک پدر معرفی کرده و ملاک برتری را پارسایی دانسته است. اهتمام به امور اجتماعی از وظایف قطعی یک مسلمان است. به گفته پیامبر (ص)، آن که صبح کند و اهتمامی به امور مسلمانان نداشته باشد، مسلمان نیست. اهتمام اسلام به امور جامعه به اندازه ای است که میتوان جنبههای اجتماعی را در اغلب احکام حتی عبادتهای اسلامی به روشنی دید. | '''خانواده و اجتماع در اسلام'''. خانواده و حقوق و وظایف اخلاقی اعضای آن در قبال یکدیگر از مسائلی است که اسلام آموزههای فراوانی درباره آن دارد. با توجه به اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده در این دین، شرایط برای این کار تا حد ممکن سهل شده است. ترک همسرگزینی و رهبانیت به هیچ روی در اسلام پسندیده نیست، بلکه ازدواج، سنّت پیامبر اکرم (ص) است و همچنان که در روایات آمده است، آنکه به این سنت عمل نکند، از امت وی فاصله گرفته است. قرآن زنان را مایۀ آرامش دل مردان دانسته، و مردان را نیز مدیر و سرپرست خانواده شمرده است. گاه نیز در نگرش به هر دو جنس و نیازهای مشترک، زنان «لباس» برای مردان، و مردان «لباس» برای زنان بهشمار آمدهاند. قرآن برای پیشگیری از بروز سستی در پیوند زناشویی و سردی کانون خانواده، زنان را به پوشیدن بدن و زیباییهای خود از غیر شوهران و خویشان نزدیک (مَحارِم) فرا میخواند. بدین جهت است که زنان مسلمان از پوششی خاص برخوردارند که در هر سرزمینی در قالب لباس ملی شکلی ویژه گرفته است. در زمینه حقوق و وظایف متقابل والدین و فرزندان سفارش موکدی صورت گرفته است. تأکید قرآن به حفظ حرمت والدین تا آنجاست که حتی در صورت تلاش آنان بر مشرکساختن فرزند خود، فرزند موظف است در عین ثبات قدم در اسلام با آنان به ملاطفت و مهربانی رفتار کند و کمترین سخن و رفتار آزاردهنده ای از خود نشان ندهد. یکی از گناهان کبیره در اسلام سرپیچی و آزاررساندن به والدین است. قرآن برای برقراری و تداوم همبستگی اجتماعی، مومنان را برادر یکدیگر خوانده و همۀ انسان ها را از هر نژاد و قومی باهم برابر و از فرزندان یک پدر معرفی کرده و ملاک برتری را پارسایی دانسته است. اهتمام به امور اجتماعی از وظایف قطعی یک مسلمان است. به گفته پیامبر (ص)، آن که صبح کند و اهتمامی به امور مسلمانان نداشته باشد، مسلمان نیست. اهتمام اسلام به امور جامعه به اندازه ای است که میتوان جنبههای اجتماعی را در اغلب احکام حتی عبادتهای اسلامی به روشنی دید. |