آنارشیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

آنارشیسم (Anarchism)

<br>

(یا: حکومت‌ستیزی) آموزه‌ای سیاسی و فلسفی که قدرت سیاسی سازمان‌یافته ([[دولت]]) را در هر نظام اجتماعی و در همۀ اشکال آن مردود می‌شناسد و عامل بدبختی‌های بشر می‌داند. [[آنارشیست|آنارشیست‌]]<ref>anarchist</ref>ها معتقدند که عالی‌ترین دستاورد بشری، آزادی مطلق شخص و صرفاً محدود به آزادی دیگری و پرهیز از رساندن آزار و آسیب به دیگران است. آنارشیسم به‌جای دولت، ادارۀ امور جوامع را از راه همکاری داوطلبانۀ مردم در سازمان‌های غیردولتی کوچک، مستقل و آزاد پیشنهاد می‌کند. اگرچه وجود اندیشه‌های آنارشیستی را می‌توان تا سه قرن پیش از میلاد نزد زنون فیلسوف یونانی پی گرفت، اما آنارشیسم فلسفیِ دورۀ جدید با [[پرودون، پیر ژوزف (۱۸۰۹ـ۱۸۶۵)|پیِر ژوزف پرودون]]<ref>Pierre Joseph Proudhon</ref> (۱۸۰۹ـ۱۸۶۵م) و کتاب ''مالکیت چیست'' او آغاز می‌شود. آنارشیست‌های فلسفی روش‌های خشونت‌آمیز را نفی می‌کنند و معتقدند که تکامل تدریجی اجتماعی سرانجام به سازماندهی‌های آنارشیک خواهد انجامید. آنارشیسم خشونت‌طلب در قرن ۱۹م از دل جنبش سوسیالیستی برآمد. [[باکونین، میخاییل (۱۸۱۴ـ۱۸۷۶)|میخائیل باکونین]]<ref>Michael Bakunin</ref> (۱۸۱۴ـ۱۸۷۶م) که معتقد به توسل به زور و ترور برای رسیدن به هدف بود، در انترناسیونال اول (۱۸۶۹م) به‌سبب اختلاف نظر با [[مارکس، کارل (۱۸۱۸ـ۱۸۸۳)|کارل مارکس]]<ref>Karl Marx</ref> اخراج شد. کروپاتکین<ref>Kropotkin</ref>، شاهزادۀ روس، از آنارشیست‌های مدرن و معتدل و از متفکران آنارشیسم بود. آنارشیست‌های افراطی با ترور مکینلی<ref>McKinley</ref>، رئیس‌جمهور امریکا، تزار الکساندر اول، هومبرت اول، پادشاه [[ایتالیا]]، جورج اول، پادشاه [[یونان]]، و [[کارنو، سادی (۱۸۳۷ـ۱۸۹۴)|کارنو]]، رئیس‌جمهور [[فرانسه]]، سبب شدند که افکار عمومی جهانیان همۀ آنارشیست‌ها را تروریست و خشونت‌طلب تلقی کند. از ربع دوم قرن ۲۰ آنارشیسم به‌مثابه فلسفه‌ای سیاسی و جنبشی سازمان‌یافته به سراشیبی ضعف و زوال و اضمحلال افتاد. الکساندر برکمنِ<ref>Alexander Berkman</ref> لهستانی‌تبار و [[گلدمن، اما (۱۸۶۹ـ۱۹۴۰)|اِما گلدمنِ]]<ref>Emma Goldman</ref> لیتوانیایی‌نژاد، که هر دو به تابعیت امریکا درآمده بودند، از آخرین چهر‌ه‌های معروف جنبش آنارشیسم بودند که در ۱۹۱۹م هر دو به [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|شوروی]] تبعید شدند.