میرزا محمود خان قمی

میرزا محمود خان قمی

(نیز با نام: محمود محمودی مشاورالملک، ملقب به مشیرالوزاره و بعد ملقب به مشاورالملک) نمایندۀ مجلس شورای ملی، پسر میرزا محمد علی. او که متولد کاشان بود، پس از فوت پدرش به مشهد مهاجرت کرد. تحصیلات مقدماتی خود را در قم آغاز کرد و بعد، تحصیلاتش را در مشهد در زمینۀ هیئت و نجوم قدیم ادامه داد. سپس برای ادامه تحصیل به تهران رفت و در 1272ق در دارالفنون به تحصیل علوم هندسه پرداخت. او پس از ۲ سال تحصیل در دارالفنون، و بعد از عزل شدن میرزا آقاخان نوری از صدارت، برای تحصیل علوم جدید همراه با ۴۰ نفر دیگر از دانشجوهای برجسته (به ریاست عبدالرسول خان) برای ادامه تحصیل عازم اروپا شد. در این میان، فقط او برای تحصیل در علم نجوم تعیین و راهی پاریس و وارد مدرسۀ پلی تکنیک شد. به همین علت، او را می توان از نخستین ایرانی هایی دانست که به تحصیل نجوم جدید پرداخته است. او در قدیمی ترین رصدخانۀ مدرن جهان به تحقیق و رصد برای جستجو و کشف سیارک ها پرداخت. همچنین در برخی درس‌های دانشگاه سوربن پاریس نیز شرکت می کرد. او در رصدخانۀ دولتی پاریس شروع به کار کرد. در 1239ق (1860م)، آن جا موفق به کشف سیارکی در بین مدار مریخ و مشتری شد که در ایران به "ستارۀ محمودی" شهرت یافت. اعقابش نیز بعدها نام خانوادگی محمودی را برای خود برگزیدند.

پس از اتمام تحصیلاتش در فرانسه، به بلژیک رفت و به مقام استادی لژماسونی رسید. پس از هفت سال، در 1282ق به ایران بازگشت، اما ناصرالدین شاه به جای اختصاص بودجه برای تأسیس رصدخانه ای در ایران و این که او را متصدی اش کند و از تجارب و معلوماتش بهره ببرد، صرفاً ریاست تلگراف خانه را را به او محول کرد. هر چه تلاش کرد شاه قاجار را متقاعد و راضی کند که دستور دهد رصدخانۀ سلطنتی ساخته شود، موفق نشد.

در 1290ق، حاج میرزا حسین خان مشیرالدوله او را با لقب مشیرالوزاره‌ای، به سمت کارپردازی اول (ژنرال قنسولی) بغداد تعیین و به آن جا اعزام کرد. حدود ۱۸ سال (از 1290 تا 1307ق) آن جا به مأموریت پرداخت. در 1307ق از سمتی که داشت، معزول شد و به تهران رفت. پس از عزل از سرکنسولی، مدتی بیکار بود. بعد رئیس یکی از محاکم وزارت دادگستری شد و تا 1312ق در آن سمت بود. در زمان مشروطه، در دورۀ اول (1324ق) نمایندۀ مجلس شورای ملی، و پس از تعطیل شدن مجلس، کارمند وزارت دادگستری شد. پس از آن هم عضو دیوان عالی کشور گردید.

از تألیفات اوست: تقویم ناصری، حسن المآب، هیأت جدیده، جغرافیای عمومی. رساله‌ای در علم هیأت نیز نوشته است. میرزا محمود خان قمی در 1338ق در ۸۹ سالگی در تهران درگذشت و در مسجد بالاسر قم او را به خاک سپردند.