امامزاده عبدالله (شوشتر): تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «بنای آرامگاهی تاریخی در خوزستان، جنوب شهر شوشتر، میدان غدیر، در ابتدای جادۀ ورودی اهواز به شوشتر. امامزاده بر فراز تپه‌ای واقع، و مشرف به شهر و پل‌لشکر و باغ‌های اطراف است. پیرامون بقعه را گورستانی کهن فرا گرفته است. اگرچه بنای ابتدایی امامز...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
مدفون بنا را عبدالله بن حسین بن علی‌اصغر بن زین‌العابدین معرفی کرده‌اند که در سال ۲۴۶ق به دستور متوکل عباسی و به دست والی شوشتر به قتل رسیده است. | مدفون بنا را عبدالله بن حسین بن علی‌اصغر بن زین‌العابدین معرفی کرده‌اند که در سال ۲۴۶ق به دستور متوکل عباسی و به دست والی شوشتر به قتل رسیده است. | ||
مشخصات معماری و تزئینات | |||
'''مشخصات معماری و تزئینات''' | |||
مجموعۀ بنا به صورت مکعب‌مستطیل ساخته شده است. ورودی امامزاده، که در نمای شمالی بنا قرار دارد، عبارت است از سردر بلندی که در دو سوی آن، دو مناره با تزیینات کاشی و نقش هندسی قرار گرفته است. پس از ایوان، با گذشتن از یک در چوبی، که دارای کتیبۀ «عمل غیب‌الله فی تاریخ سنة خمــس و ثالثین بعد الالف» (1035ق) اســت، به داخل اتاقی که در برابر حرم قرار دارد، وارد می‌شویم. سقف گنبدی‌شــکل آن، بر روی قاعدۀ چهارضلعی، که در بالا به هشت‌ضلعی تبدیل شده اســت، قرار دارد. زیر سقف با گچ‌بری و نقاشی‌های گل و بوته و اسلیمی مربوط به دوران قاجار زینت شده است. ضریـح برنجــی آن از کارهای زمان ناصرالدین‌شاه و سال ۱۲۷۰ق است. گنبد فراز حرم، به سبک رایج منطقه به صورت گنبدهای رُک زینه‌ای در دوازده رج ساخته شده که بر فــراز آن، یک برجستگی شش‌ضلعی و سپس قبه‌ای به صورت سه گوی آهنین سوار بر هــم قــرار گرفته است. | مجموعۀ بنا به صورت مکعب‌مستطیل ساخته شده است. ورودی امامزاده، که در نمای شمالی بنا قرار دارد، عبارت است از سردر بلندی که در دو سوی آن، دو مناره با تزیینات کاشی و نقش هندسی قرار گرفته است. پس از ایوان، با گذشتن از یک در چوبی، که دارای کتیبۀ «عمل غیب‌الله فی تاریخ سنة خمــس و ثالثین بعد الالف» (1035ق) اســت، به داخل اتاقی که در برابر حرم قرار دارد، وارد می‌شویم. سقف گنبدی‌شــکل آن، بر روی قاعدۀ چهارضلعی، که در بالا به هشت‌ضلعی تبدیل شده اســت، قرار دارد. زیر سقف با گچ‌بری و نقاشی‌های گل و بوته و اسلیمی مربوط به دوران قاجار زینت شده است. ضریـح برنجــی آن از کارهای زمان ناصرالدین‌شاه و سال ۱۲۷۰ق است. گنبد فراز حرم، به سبک رایج منطقه به صورت گنبدهای رُک زینه‌ای در دوازده رج ساخته شده که بر فــراز آن، یک برجستگی شش‌ضلعی و سپس قبه‌ای به صورت سه گوی آهنین سوار بر هــم قــرار گرفته است. | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۱: | ||
سردرهای امامزاده دارای چند کتیبۀ تاریخی‌ست: 1.سردر ورودی بــه گنبدخانه با سنگ قاب‌بندی شده و دو کتیبه دارد؛ یکی در حاشیۀ قاب درگاه و دیگری در داخل طاق‌نمای بالای درگاه ورودی. متــن کتیبۀ حاشیۀ درگاه ورودی گنبدخانه آیة‌الکرسی می‌باشد که به خط کوفی نوشته شده و قسمت‌هایی از آن به مرور زمان ریخته و از بین رفته است. قسمت‌هایی را کــه بــه مــرور زمــان ریخته گچ‌اندود کرده‌اند. در زیر کتیبۀ اصلی تاریخ ساخت بنا به خط کوفی با گچ نوشته شده است. 2.کتیبۀ نوشته شده در قوس سردر ورودی امامزاده عبدالله. متن کتیبه: «بسم الرحمن الرحیم/ هذا امر بعمارته العبد المذنب/... الی رحمته الله تعالی [لهذه] النبوه المستنصر فی ایام سیدنا و موالنا/ الام المفترض الطاعه علی کافه االنام عبدالله و خلیفــه و وارث نبیه و محب شریعته/ ابی جعفر المنصور المستنصر بالله امیرالمومنین.» ابوجعفر المستنصر بالله (منصور بن محمد ظاهر بأمرالله) که دورۀ حکومت وی ۶۲۳-۶۴۰ق بوده اسـت. متن کتیبه در هفت سطر به بانی ساخت بنا اشاره می‌کند. این کتیبه تلفیقی از خط کوفی ساده و کوفی برگدار است. 3.در قسمت پایینی کتیبۀ کوفی سردر ورودی امامزاده، کتیبه‌ای وجود دارد که به تاریخِ «فی تاریخ محرم سنة تسع و عشرین و ستمائه» (629ق) اشاره می‌کند. احتمال می‌رود که این تاریخ، سال ساخت بنای کنونی نیز باشد. 4. سردر ورودی بقعۀ مؤیدالدین شامل دیوار سنگی است که کتیبه‌ای در یک قاب مستطیل‌شکل در آن اجرا شده است. متن کتیبه به خط کوفی و آیات 34 و 35 سورۀ انبیاء است. | سردرهای امامزاده دارای چند کتیبۀ تاریخی‌ست: 1.سردر ورودی بــه گنبدخانه با سنگ قاب‌بندی شده و دو کتیبه دارد؛ یکی در حاشیۀ قاب درگاه و دیگری در داخل طاق‌نمای بالای درگاه ورودی. متــن کتیبۀ حاشیۀ درگاه ورودی گنبدخانه آیة‌الکرسی می‌باشد که به خط کوفی نوشته شده و قسمت‌هایی از آن به مرور زمان ریخته و از بین رفته است. قسمت‌هایی را کــه بــه مــرور زمــان ریخته گچ‌اندود کرده‌اند. در زیر کتیبۀ اصلی تاریخ ساخت بنا به خط کوفی با گچ نوشته شده است. 2.کتیبۀ نوشته شده در قوس سردر ورودی امامزاده عبدالله. متن کتیبه: «بسم الرحمن الرحیم/ هذا امر بعمارته العبد المذنب/... الی رحمته الله تعالی [لهذه] النبوه المستنصر فی ایام سیدنا و موالنا/ الام المفترض الطاعه علی کافه االنام عبدالله و خلیفــه و وارث نبیه و محب شریعته/ ابی جعفر المنصور المستنصر بالله امیرالمومنین.» ابوجعفر المستنصر بالله (منصور بن محمد ظاهر بأمرالله) که دورۀ حکومت وی ۶۲۳-۶۴۰ق بوده اسـت. متن کتیبه در هفت سطر به بانی ساخت بنا اشاره می‌کند. این کتیبه تلفیقی از خط کوفی ساده و کوفی برگدار است. 3.در قسمت پایینی کتیبۀ کوفی سردر ورودی امامزاده، کتیبه‌ای وجود دارد که به تاریخِ «فی تاریخ محرم سنة تسع و عشرین و ستمائه» (629ق) اشاره می‌کند. احتمال می‌رود که این تاریخ، سال ساخت بنای کنونی نیز باشد. 4. سردر ورودی بقعۀ مؤیدالدین شامل دیوار سنگی است که کتیبه‌ای در یک قاب مستطیل‌شکل در آن اجرا شده است. متن کتیبه به خط کوفی و آیات 34 و 35 سورۀ انبیاء است. | ||
---- | |||
<br /> | |||
[[رده:معماری]] | |||
[[رده:ابنیه سنتی ایران]] | |||
نسخهٔ ۳ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۳۶
بنای آرامگاهی تاریخی در خوزستان، جنوب شهر شوشتر، میدان غدیر، در ابتدای جادۀ ورودی اهواز به شوشتر. امامزاده بر فراز تپه‌ای واقع، و مشرف به شهر و پل‌لشکر و باغ‌های اطراف است. پیرامون بقعه را گورستانی کهن فرا گرفته است. اگرچه بنای ابتدایی امامزاده را نیمۀ اول سدۀ 6ق و مدفونش را از اعقاب امام سجاد دانسته‌اند، اما به دلایل باستان‌شناسی محتمل است که اصل و ابتدای بنا از معابد زردتشتی دورۀ اشکانی یا ساسانی بوده یا که امامزاده بر روی خرابه‌های معبدی بنا شده باشد. سردر سنگی ورودی به محوطۀ امامزاده از آثار شیخ محمد وکیل‌الدوله و مربوط به دورۀ صفویه است.
مدفون بنا را عبدالله بن حسین بن علی‌اصغر بن زین‌العابدین معرفی کرده‌اند که در سال ۲۴۶ق به دستور متوکل عباسی و به دست والی شوشتر به قتل رسیده است.
مشخصات معماری و تزئینات
مجموعۀ بنا به صورت مکعب‌مستطیل ساخته شده است. ورودی امامزاده، که در نمای شمالی بنا قرار دارد، عبارت است از سردر بلندی که در دو سوی آن، دو مناره با تزیینات کاشی و نقش هندسی قرار گرفته است. پس از ایوان، با گذشتن از یک در چوبی، که دارای کتیبۀ «عمل غیب‌الله فی تاریخ سنة خمــس و ثالثین بعد الالف» (1035ق) اســت، به داخل اتاقی که در برابر حرم قرار دارد، وارد می‌شویم. سقف گنبدی‌شــکل آن، بر روی قاعدۀ چهارضلعی، که در بالا به هشت‌ضلعی تبدیل شده اســت، قرار دارد. زیر سقف با گچ‌بری و نقاشی‌های گل و بوته و اسلیمی مربوط به دوران قاجار زینت شده است. ضریـح برنجــی آن از کارهای زمان ناصرالدین‌شاه و سال ۱۲۷۰ق است. گنبد فراز حرم، به سبک رایج منطقه به صورت گنبدهای رُک زینه‌ای در دوازده رج ساخته شده که بر فــراز آن، یک برجستگی شش‌ضلعی و سپس قبه‌ای به صورت سه گوی آهنین سوار بر هــم قــرار گرفته است.
بنای نخستین بقعه به المستنصر، خلیفۀ عباسی، نسبت داده شده است. بعد از آن، سادات مرعشی شوشتر به مرمت آن اقدام کرده و تولیت آن را به عهده گرفته‌اند که تاکنون برعهدۀ همین خاندان بوده است. بنابر نوشتۀ دونالد ویلبر و آندره گدار، ساختمان شبستان زیر گنبد دارای کتیبه‌ای به تاریخ 669ق است. بنای کنونی، از آثار مهدیقلی‌خان، حکمران شوشتر در عهد شاه عباس صفوی، دانسته شده است که مربوط به سال 1002ق می‌شود. در جوار امامزاده، در گذشته زائرسرا و آشپزخانه‌ای بوده است. همچنین، مدرسه و کتابخانه و حجره‌هایی برای طلاب و خدمه در پیرامون آن وجود داشته است. در جوار امامزاده، قبر سه شخصیت قرار دارد کــه عبارتند از: احمد بن مؤیدالدین، مسافر درگذشته در تاریخ ذوالقعدةالحرام من سنة تسع و تسعین و تسعمائه (999ق)؛ دیگری، حاجی میرزا فتح‌الله مرعشی، معروف و متخلص به کیمیایی، از علما و عرفا و ریاضیدانان شوشــتر؛ و سوم، حاج سیدحسن منجم، از علمای شوشتر که در بسیاری از علوم به‌ویــژه ریاضیات و نجوم تبحر داشته است.
سردرهای امامزاده دارای چند کتیبۀ تاریخی‌ست: 1.سردر ورودی بــه گنبدخانه با سنگ قاب‌بندی شده و دو کتیبه دارد؛ یکی در حاشیۀ قاب درگاه و دیگری در داخل طاق‌نمای بالای درگاه ورودی. متــن کتیبۀ حاشیۀ درگاه ورودی گنبدخانه آیة‌الکرسی می‌باشد که به خط کوفی نوشته شده و قسمت‌هایی از آن به مرور زمان ریخته و از بین رفته است. قسمت‌هایی را کــه بــه مــرور زمــان ریخته گچ‌اندود کرده‌اند. در زیر کتیبۀ اصلی تاریخ ساخت بنا به خط کوفی با گچ نوشته شده است. 2.کتیبۀ نوشته شده در قوس سردر ورودی امامزاده عبدالله. متن کتیبه: «بسم الرحمن الرحیم/ هذا امر بعمارته العبد المذنب/... الی رحمته الله تعالی [لهذه] النبوه المستنصر فی ایام سیدنا و موالنا/ الام المفترض الطاعه علی کافه االنام عبدالله و خلیفــه و وارث نبیه و محب شریعته/ ابی جعفر المنصور المستنصر بالله امیرالمومنین.» ابوجعفر المستنصر بالله (منصور بن محمد ظاهر بأمرالله) که دورۀ حکومت وی ۶۲۳-۶۴۰ق بوده اسـت. متن کتیبه در هفت سطر به بانی ساخت بنا اشاره می‌کند. این کتیبه تلفیقی از خط کوفی ساده و کوفی برگدار است. 3.در قسمت پایینی کتیبۀ کوفی سردر ورودی امامزاده، کتیبه‌ای وجود دارد که به تاریخِ «فی تاریخ محرم سنة تسع و عشرین و ستمائه» (629ق) اشاره می‌کند. احتمال می‌رود که این تاریخ، سال ساخت بنای کنونی نیز باشد. 4. سردر ورودی بقعۀ مؤیدالدین شامل دیوار سنگی است که کتیبه‌ای در یک قاب مستطیل‌شکل در آن اجرا شده است. متن کتیبه به خط کوفی و آیات 34 و 35 سورۀ انبیاء است.