میرزا ابوالفضل ساوجی

میرزا ابوالفضل ساوجی (۱۲۴۷ - ۱۳۱۲ق)

خوشنویس، ادیب، شاعر، و طبیب حاذق و معروف زمان ناصرالدین شاه قاجار. او از اطبای عهد قاجاریه و از جمله چند نفر دانشمندی بود که در تألیف نامه دانشوران و دیگر کتاب‌های منسوب به محمد حسن خان اعتمادالسلطنه دست داشته‌ است. پدرش میرزا فضل‌ الله نیز از اطبای مشهور و از دانشوران و خوشنویسان نامدار دوران فتحعلی شاه قاجار بوده است.

همواره بین او و حاجی شیخ مهدی شمس‌العلماء عبدالرب‌آبادی قزوینی (دیگر فرد فعال در تألیف نامه دانشوران و کتب دیگر) رقابت و خصومت شدید بوده و علیه یکدیگر کارشکنی می‌کرده‌اند.

خاندان ساوجی، خاندانی اصیل و فرهیخته‌ بودند که از دوران صفوی تا دورۀ معاصر نسل اندر نسل همگی هنرمند و دانشمند بوده‌اند. میرزا ابوالفضل از بازماندگان ایل شاملو بود كه در دوران صفویه در خراسان می‌زیستند و بعد در ساوه اقامت گزیدند. میرزا ابوالفضل در ساوه متولد شد و در تهران رشد و پرورش پیدا کرد. او علوم متداول زمان خود همچون طب، حكمت، ریاضی، ادبیات و هنر خوشنویسی را در تهران آموخت. ۲۳ ساله بود كه در زمرۀ دانشمندان تراز اول ایران درآمد و به همین علت، هنگام تألیف نامۀ دانشوران ناصری او یكی از چهار نفری بود كه برای تدوین‌اش انتخاب شد و سهم بزرگی در تدوین آن دانشنامه داشت.

او طبیب خانوادگی بعضی از شاهزادگان و اعیان عصر ناصری بود و از خزانۀ دولتی مستمری می‌گرفت. در كتابت خطوط نستعلیق، شكستۀ نستعلیق، شکسته تعلیق و نسخ نیز از استادان مسلم بود و كتیبه‌های بسیاری از بناهای سلطنتی دورۀ ناصری به قلم او بوده است. میرزا ابوالفضل ساوجی پدر ذبیح بهروز، نویسنده، پژوهشگر و شاعر نامی معاصر است.

پس از مرگ، پیکرش را در مقبرۀ میرزا زین‌العابدین (امام جمعۀ تهران در روزگار ناصرالدین شاه) معروف به "سرقبر آقا" در جنوب تهران به خاک سپردند.