سالن های سینما در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۰۹

سالن‌های سینما در ایران

نمایش فیلم در ایران از ۱۲۷۹ش در دربار مظفرالدین‌شاه آغاز شد. در رمضان ۱۳۲۲ق/۱۲۸۴ش، میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی تهرانی سالنی عمومی برای نمایش فیلم، در ابتدای خیابان چراغ‌گاز (امیرکبیر)، دایر کرد که ورود زن‌ها به آن‌جا ممنوع بود. بعد از صحاف‌باشی، افراد دیگری در تهران سالن‌های کوچکی برای نمایش فیلم دایر کردند، که عبارت‌ بودند از مهدی روسی‌خان، آقایوف، آرتاشس پاتماگریان (اردشیرخان ارمنی)، و خان‌بابا معتضدی؛ اما علی وکیلی نخستین سالن سینمای واقعی به‌نام گراند سینما را در سوم مهر ۱۳۰۵ش افتتاح کرد. پس از آن سالن‌های سینما یکی پس از دیگری در تهران و در شهرهای بزرگ ساخته ‌شدند که از آن جمله‌اند: سینما ایران (۱۳۰۶ش)، زردشتیان (۱۳۰۶ش، مخصوص بانوان)، صنعتی (۱۳۰۷ش)، پری (۱۳۰۷ش)، سپه (۱۳۰۸ش)، مایاک (۱۳۰۸ش)، و پالاس (۱۳۱۰ش). تا پایان ۱۳۱۰ش تعداد سینماهای فعال پایتخت هشت باب بود: ایران، مایاک، سپه، پالاس، داریوش، گلستان، تمدن، و برق، و تا پایان ۱۳۱۹ش تعداد سالن‌های فعال به بیست باب رسید که آن‌ها عبارت بودند از بهارستان، گلوبندک (مداین)، لوناپارک، سعادت، سینما تئاتر آریان، جهان، همای خورشید (خورشید نو)، روشن (فلور)، ستاره (برلیان)، میهن، و ری (تابستانی). در دهۀ ۱۳۲۰ش ساختن سالن سینما رونق چندانی نداشت. سینماهایی که در این دهه ساخته شدند، عبارت بودند از چهار سینمای اخبار (نیوز)، رکس، کشور، اورانوس، و دیانا؛ در ۱۳۲۲ش، دو سینمای متروپل و خیام؛ در ۱۳۲۳، سینماهای بهار، پارک و کریستال در ۱۳۲۴، و سینما رامسر در ۱۳۲۵ش. دهه‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ش دورۀ طلایی سینماسازی در تهران و شهرستان‌هاست. در دهۀ ۱۳۳۰ش در مجموع ۴۶ و در دهۀ ۱۳۴۰ بالغ بر ۵۸ باب سالن سینما در پایتخت ساخته شد. این روند در نیمۀ اول دهۀ ۱۳۵۰ کاهش یافت، و فقط هفت سالن اضافه شد. در ۱۳۵۵ش، تعداد ۱۱۲ باب سینما در تهران فعال بود، که ۴۱ سینما درجه یک، ۳۴ سینما درجه دو و ۳۷ سینما درجه سه بودند و مجموع گنجایش آن‌ها به ۸۵هزار نفر می‌رسید. سالن‌های سینما از ۱۳۵۷ به بعد تقلیل یافت. در روزهای انقلاب آتش‌سوزی ۳۵ سالن، باعث تعطیلی آن‌ها شد. بعضی از آن‌ها را در ۱۳۵۸ تعمیر و بازگشایی کردند؛ اما تعداد کل سینماها به ۸۹ باب و مجموع گنجایش آن‌ها به ۶۲هزار صندلی کاهش یافت. در مدت کوتاهی بسیاری از سینماها به‌دلایلی نظیر نمایش فیلم‌های مبتذل و همکاری صاحبان آن‌ها با سران رژیم سابق مصادره و در اختیار بنیاد مستضعفان و سپس حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی قرار گرفت. در ۱۳۶۵ تعداد سالن‌ها به ۷۴ باب با گنجایش ۴۹هزار و پانصد نفر رسید، به‌طوری که در ۱۳۷۶ با کاهش کمیت، کیفیت، و گنجایش، تعداد سینماها ۶۸ باب و مجموع گنجایش آن ۴۲هزار نفر شد. در خور ذکر است که درخلال دهۀ ۱۳۸۰ش تعداد احداث سالن‌های سینما در تهران روبه افزایش است، همچون افتتاح مجدد سینما آزادی با ۵ سالن و مجموعه فرهنگی سینمایی پردیس ملت نیز با ۵ سالن و... . در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف نیز وضع همین‌گونه بود. تعداد سالن‌های سینما و گنجایش آن‌ها در ۱۳۸۱ بدین شرح است: آذربایجان شرقی هجده سالن (با گنجایش ۹۳۰۷ نفر)، آذربایجان غربی پانزده سالن (۸۷۱۷ نفر)، اصفهان چهارده سالن (۷۸۳۳ نفر)، ایلام دو سالن (۸۷۴ نفر)، بوشهر یک سالن (۹۸۰ نفر)، چهارمحال و بختیاری سه سالن (۱۱۰۰ نفر)، خراسان (رضوی، جنوبی، شمالی) ۳۴ سالن (۱۲۹۱۱ نفر)، خوزستان شانزده سالن (۸۱۸۲۸ نفر)، زنجان چهار سالن (۱۴۳۶ نفر)، سمنان سه سالن (۱۳۲۵ نفر)، سیستان و بلوچستان دو سالن (۱۴۹۵ نفر)، فارس هفده سالن (۱۰۷۸۹ نفر)، کردستان چهار سالن (۲۰۵۰ نفر)، کرمان سیزده سالن (۷۳۰۸ نفر)، کرمانشاه پنج سالن (۳۸۴۰ نفر)، کهگیلویه و بویراحمد سه سالن (۱۳۲۰نفر)، گیلان بیست سالن (۱۱۸۸۶ نفر)، لرستان هفت سالن (۳۶۱۷ نفر)، مازندران بیست سالن (۱۰۳۲۴ نفر)، مرکزی شش سالن (۳۳۶۱ نفر)، هرمزگان یک سالن (۵۵۰ نفر)، همدان پنج سالن (۲۵۲۳ نفر)، و یزد یک سالن (۸۰۰ نفر).

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 [[پرونده:25043500- 2.jpg|جایگزین=نمایی از سینما آزادی تهران|بندانگشتی|نمایی از سینما آزادی تهران]]
 [[پرونده:25043500- 3.jpg|جایگزین=نمایی از پردیس سینمایی ملت- تهران|بندانگشتی|نمایی از پردیس سینمایی ملت- تهران]]
-سالن‌های سینما در ایران <br><p>نمایش فیلم در ایران از ۱۲۷۹ش در دربار مظفرالدین‌شاه آغاز شد. در رمضان ۱۳۲۲ق/۱۲۸۴ش، میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی تهرانی سالنی عمومی برای نمایش فیلم، در ابتدای [[چراغ گاز، خیابان|خیابان چراغ‌گاز]] (امیرکبیر)، دایر کرد که ورود زن‌ها به آن‌جا ممنوع بود. بعد از صحاف‌باشی، افراد دیگری در تهران سالن‌های کوچکی برای نمایش فیلم دایر کردند، که عبارت‌ بودند از [[روسی خان، مهدی (تهران ۱۲۵۴ـ ۱۳۴۶ش)|مهدی روسی‌خان]]، آقایوف، [[پاتماگریان، آرتاشس (تبریز ۱۲۴۲ـ۱۳۰۷ش)|آرتاشس پاتماگریان]] ([[اردشیرخان ارمنی]])، و [[معتضدی، خان بابا (تبریز ۱۲۷۱ـ۱۳۶۵ش)|خان‌بابا معتضدی]]؛ اما [[وکیلی، علی (۱۲۶۶ـ ۱۳۴۶ش)|علی وکیلی]] نخستین سالن سینمای واقعی به‌نام گراند سینما را در سوم مهر ۱۳۰۵ش افتتاح کرد. پس از آن سالن‌های سینما یکی پس از دیگری در تهران و در شهرهای بزرگ ساخته ‌شدند که از آن جمله‌اند: سینما ایران (۱۳۰۶ش)، زردشتیان (۱۳۰۶ش، مخصوص بانوان)، صنعتی (۱۳۰۷ش)، پری (۱۳۰۷ش)، سپه (۱۳۰۸ش)، مایاک (۱۳۰۸ش)، و پالاس (۱۳۱۰ش). تا پایان ۱۳۱۰ش تعداد سینماهای فعال پایتخت هشت باب بود: ایران، مایاک، سپه، پالاس، داریوش، گلستان، تمدن، و برق، و تا پایان ۱۳۱۹ش تعداد سالن‌های فعال به بیست باب رسید که آن‌ها عبارت بودند از بهارستان، گلوبندک (مداین)، لوناپارک، سعادت، سینما تئاتر آریان، جهان، همای خورشید (خورشید نو)، روشن (فلور)، ستاره (برلیان)، میهن، و ری (تابستانی). در دهۀ ۱۳۲۰ش ساختن سالن سینما رونق چندانی نداشت. سینماهایی که در این دهه ساخته شدند، عبارت بودند از چهار سینمای اخبار (نیوز)، رکس، کشور، اورانوس، و دیانا؛ در ۱۳۲۲ش، دو سینمای متروپل و خیام؛ در ۱۳۲۳، سینماهای بهار، پارک و کریستال در ۱۳۲۴، و سینما رامسر در ۱۳۲۵ش. دهه'''‌'''های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ش دورۀ طلایی سینماسازی در تهران و شهرستان'''‌'''هاست. در دهۀ ۱۳۳۰ش در مجموع ۴۶ و در دهۀ ۱۳۴۰ بالغ بر ۵۸ باب سالن سینما در پایتخت ساخته شد. این روند در نیمۀ اول دهۀ ۱۳۵۰ کاهش یافت، و فقط هفت سالن اضافه شد. در ۱۳۵۵ش، تعداد ۱۱۲ باب سینما در تهران فعال بود، که ۴۱ سینما درجه یک، ۳۴ سینما درجه دو و ۳۷ سینما درجه سه بودند و مجموع گنجایش آن'''‌'''ها به ۸۵هزار نفر می'''‌'''رسید. سالن'''‌'''های سینما از ۱۳۵۷ به بعد تقلیل یافت. در روزهای انقلاب آتش'''‌'''سوزی ۳۵ سالن، باعث تعطیلی آن'''‌'''ها شد. بعضی از آن'''‌'''ها را در ۱۳۵۸ تعمیر و بازگشایی کردند؛ اما تعداد کل سینماها به ۸۹ باب و مجموع گنجایش آن'''‌'''ها به ۶۲هزار صندلی کاهش یافت. در مدت کوتاهی بسیاری از سینماها به'''‌'''دلایلی نظیر نمایش فیلم'''‌'''های مبتذل و همکاری صاحبان آن'''‌'''ها با سران رژیم سابق مصادره و در اختیار بنیاد مستضعفان و سپس حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی قرار گرفت. در ۱۳۶۵ تعداد سالن'''‌'''ها به ۷۴ باب با گنجایش ۴۹هزار و پانصد نفر رسید، به'''‌'''طوری که در ۱۳۷۶ با کاهش کمیت، کیفیت، و گنجایش، تعداد سینماها ۶۸ باب و مجموع گنجایش آن  ۴۲هزار نفر شد. در خور ذکر است که درخلال دهۀ ۱۳۸۰ش تعداد احداث سالن‌های سینما در تهران روبه افزایش است، همچون افتتاح مجدد سینما آزادی با ۵ سالن و مجموعه فرهنگی سینمایی پردیس ملت نیز با ۵ سالن و... . در استان'''‌'''ها و شهرستان'''‌'''های مختلف نیز وضع همین'''‌'''گونه بود. تعداد سالن'''‌'''های سینما و گنجایش آن'''‌'''ها در ۱۳۸۱ بدین شرح است: آذربایجان شرقی هجده سالن (با گنجایش ۹۳۰۷ نفر)، آذربایجان غربی پانزده سالن (۸۷۱۷ نفر)، اصفهان چهارده سالن (۷۸۳۳ نفر)، ایلام دو سالن (۸۷۴ نفر)، بوشهر یک سالن (۹۸۰ نفر)، چهارمحال و بختیاری سه سالن (۱۱۰۰ نفر)، خراسان (رضوی، جنوبی، شمالی) ۳۴ سالن (۱۲۹۱۱ نفر)، خوزستان شانزده سالن (۸۱۸۲۸ نفر)، زنجان چهار سالن (۱۴۳۶ نفر)، سمنان سه سالن (۱۳۲۵ نفر)، سیستان و بلوچستان دو سالن (۱۴۹۵ نفر)، فارس هفده سالن (۱۰۷۸۹ نفر)، کردستان چهار سالن (۲۰۵۰ نفر)، کرمان سیزده سالن (۷۳۰۸ نفر)، کرمانشاه پنج سالن (۳۸۴۰ نفر)، کهگیلویه و بویراحمد سه سالن (۱۳۲۰نفر)، گیلان بیست سالن (۱۱۸۸۶ نفر)، لرستان هفت سالن (۳۶۱۷ نفر)، مازندران بیست سالن (۱۰۳۲۴ نفر)، مرکزی شش سالن (۳۳۶۱ نفر)، هرمزگان یک سالن (۵۵۰ نفر)، همدان پنج سالن (۲۵۲۳ نفر)، و یزد یک سالن (۸۰۰ نفر).</p>
+سالن‌های سینما در ایران <br><p>نمایش فیلم در ایران از ۱۲۷۹ش در دربار مظفرالدین‌شاه آغاز شد. در رمضان ۱۳۲۲ق/۱۲۸۴ش، میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی تهرانی سالنی عمومی برای نمایش فیلم، در ابتدای [[چراغ گاز، خیابان|خیابان چراغ‌گاز]] (امیرکبیر)، دایر کرد که ورود زن‌ها به آن‌جا ممنوع بود. بعد از صحاف‌باشی، افراد دیگری در تهران سالن‌های کوچکی برای نمایش فیلم دایر کردند، که عبارت‌ بودند از [[روسی خان، مهدی (تهران ۱۲۵۴ـ ۱۳۴۶ش)|مهدی روسی‌خان]]، آقایوف، [[پاتماگریان، آرتاشس (تبریز ۱۲۴۲ـ۱۳۰۷ش)|آرتاشس پاتماگریان]] ([[اردشیرخان ارمنی]])، و [[معتضدی، خان بابا (تبریز ۱۲۷۱ـ۱۳۶۵ش)|خان‌بابا معتضدی]]؛ اما [[وکیلی، علی (۱۲۶۶ـ ۱۳۴۶ش)|علی وکیلی]] نخستین سالن سینمای واقعی به‌نام گراند سینما را در سوم مهر ۱۳۰۵ش افتتاح کرد. پس از آن سالن‌های سینما یکی پس از دیگری در تهران و در شهرهای بزرگ ساخته ‌شدند که از آن جمله‌اند: سینما ایران (۱۳۰۶ش)، زردشتیان (۱۳۰۶ش، مخصوص بانوان)، صنعتی (۱۳۰۷ش)، پری (۱۳۰۷ش)، سپه (۱۳۰۸ش)، مایاک (۱۳۰۸ش)، و پالاس (۱۳۱۰ش). تا پایان ۱۳۱۰ش تعداد سینماهای فعال پایتخت هشت باب بود: ایران، مایاک، سپه، پالاس، داریوش، گلستان، تمدن، و برق، و تا پایان ۱۳۱۹ش تعداد سالن‌های فعال به بیست باب رسید که آن‌ها عبارت بودند از بهارستان، گلوبندک (مداین)، لوناپارک، سعادت، سینما تئاتر آریان، جهان، همای خورشید (خورشید نو)، روشن (فلور)، ستاره (برلیان)، میهن، و ری (تابستانی). در دهۀ ۱۳۲۰ش ساختن سالن سینما رونق چندانی نداشت. سینماهایی که در این دهه ساخته شدند، عبارت بودند از چهار سینمای اخبار (نیوز)، رکس، کشور، اورانوس، و دیانا؛ در ۱۳۲۲ش، دو سینمای متروپل و خیام؛ در ۱۳۲۳، سینماهای بهار، پارک و کریستال در ۱۳۲۴، و سینما رامسر در ۱۳۲۵ش. دهه'''‌'''های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ش دورۀ طلایی سینماسازی در تهران و شهرستان'''‌'''هاست. در دهۀ ۱۳۳۰ش در مجموع ۴۶ و در دهۀ ۱۳۴۰ بالغ بر ۵۸ باب سالن سینما در پایتخت ساخته شد. این روند در نیمۀ اول دهۀ ۱۳۵۰ کاهش یافت، و فقط هفت سالن اضافه شد. در ۱۳۵۵ش، تعداد ۱۱۲ باب سینما در تهران فعال بود، که ۴۱ سینما درجه یک، ۳۴ سینما درجه دو و ۳۷ سینما درجه سه بودند و مجموع گنجایش آن'''‌'''ها به ۸۵هزار نفر می'''‌'''رسید. سالن'''‌'''های سینما از ۱۳۵۷ به بعد تقلیل یافت. در روزهای انقلاب آتش'''‌'''سوزی ۳۵ سالن، باعث تعطیلی آن'''‌'''ها شد. بعضی از آن'''‌'''ها را در ۱۳۵۸ تعمیر و بازگشایی کردند؛ اما تعداد کل سینماها به ۸۹ باب و مجموع گنجایش آن'''‌'''ها به ۶۲هزار صندلی کاهش یافت. در مدت کوتاهی بسیاری از سینماها به'''‌'''دلایلی نظیر نمایش فیلم'''‌'''های مبتذل و همکاری صاحبان آن'''‌'''ها با سران رژیم سابق مصادره و در اختیار [[بنیاد مستضعفان]] و سپس [[سازمان تبلیغات اسلامی|حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی]] قرار گرفت. در ۱۳۶۵ تعداد سالن'''‌'''ها به ۷۴ باب با گنجایش ۴۹هزار و پانصد نفر رسید، به'''‌'''طوری که در ۱۳۷۶ با کاهش کمیت، کیفیت، و گنجایش، تعداد سینماها ۶۸ باب و مجموع گنجایش آن  ۴۲هزار نفر شد. در خور ذکر است که درخلال دهۀ ۱۳۸۰ش تعداد احداث سالن‌های سینما در تهران روبه افزایش است، همچون افتتاح مجدد سینما آزادی با ۵ سالن و مجموعه فرهنگی سینمایی پردیس ملت نیز با ۵ سالن و... . در استان'''‌'''ها و شهرستان'''‌'''های مختلف نیز وضع همین'''‌'''گونه بود. تعداد سالن'''‌'''های سینما و گنجایش آن'''‌'''ها در ۱۳۸۱ بدین شرح است: آذربایجان شرقی هجده سالن (با گنجایش ۹۳۰۷ نفر)، آذربایجان غربی پانزده سالن (۸۷۱۷ نفر)، اصفهان چهارده سالن (۷۸۳۳ نفر)، ایلام دو سالن (۸۷۴ نفر)، بوشهر یک سالن (۹۸۰ نفر)، چهارمحال و بختیاری سه سالن (۱۱۰۰ نفر)، خراسان (رضوی، جنوبی، شمالی) ۳۴ سالن (۱۲۹۱۱ نفر)، خوزستان شانزده سالن (۸۱۸۲۸ نفر)، زنجان چهار سالن (۱۴۳۶ نفر)، سمنان سه سالن (۱۳۲۵ نفر)، سیستان و بلوچستان دو سالن (۱۴۹۵ نفر)، فارس هفده سالن (۱۰۷۸۹ نفر)، کردستان چهار سالن (۲۰۵۰ نفر)، کرمان سیزده سالن (۷۳۰۸ نفر)، کرمانشاه پنج سالن (۳۸۴۰ نفر)، کهگیلویه و بویراحمد سه سالن (۱۳۲۰نفر)، گیلان بیست سالن (۱۱۸۸۶ نفر)، لرستان هفت سالن (۳۶۱۷ نفر)، مازندران بیست سالن (۱۰۳۲۴ نفر)، مرکزی شش سالن (۳۳۶۱ نفر)، هرمزگان یک سالن (۵۵۰ نفر)، همدان پنج سالن (۲۵۲۳ نفر)، و یزد یک سالن (۸۰۰ نفر).</p>
 <br><!--25043500-->
 [[رده:سینما]]
 [[رده:ایران - سینما و نهادهای سینمایی]]