اصلاح طلبی

اِصلاح‌طلبی

جریانی سیاسی در درون نظام جمهوری اسلامی و یکی از دو جریان اصلی حاکمیت کشور. اصلاح‌طلبان در برابر جریانِ موسوم به اصول‌گرایی قرار دارند. این دو جریان بر سر تعبیر و تفسیر اندیشه‌های بنیادگذار جمهوری اسلامی و راهبردها و راهکارهای ادارۀ امور کشور و نیز برخی برداشت‌های دینی به ویژه در حوزۀ امور اجتماعی تفاوت سلیقه و اختلاف نظر دارند. پس از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اندیشۀ اصلاح‌طلبی و نواندیشی دینی مجال بروز و ظهور بیشتری پیدا کرد و انتشار نشریاتی چون روزنامۀ سلام، حیات نو، و بیان، به انسجام اصلاح‌طلبان و نشر افکار ایشان در میان مردم کمک کرد. جامعۀ روحانیون مبارز که جمعی از روحانیان نزدیک به امام آن را در زمان حیات امام (ره) تأسیس کرده بودند، از این جریان حمایت کردند. وجود چهره‌های سرشناس اعم از روحانی و غیر روحانی در میان اصلاح‌طلبان به پیروزی جریان اصلاح‌طلبی در انتخابات ریاست جمهوری در دوم خرداد ۱۳۷۶ انجامید و نامزد این جریان، سید محمد خاتمی، با آرایی بی‌سابقه برگزیده شد. در انتخابات دورۀ ششم مجلس شورای اسلامی نیز کاندیدا‌های اصلاح‌طلب اکثریت قاطعی را به‌دست آوردند. تز اصلاح‌طلبان، که متشکل از هجده گروه مختلف سیاسی و مذهبی بود، عمدتاً تاکید بر کثرت‌گرایی (پلورالیسم) فرهنگی و سیاسی و بازنگری نقادانه در سنت است که انجام اصلاحاتی در شیوه‌های سیاسی و روش‌های ادارۀ کشور را درپی دارد. اصلاح‌طلبان در دورۀ ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی نخستین انتخابات شوراهای شهر و روستا را برگزار کردند و در آن پیروز شدند. برخی نقاط ضعف ازجمله تندروی‌های بعضی از گروه‌های اصلاح‌طلب، موسوم به دوم خردادی، از عوامل شکست آنان در انتخابات دورۀ هفتم مجلس شورای اسلامی و انتخابات ریاست جمهوری در ۱۳۸۴ بود. از بین احزاب و گروه‌های سیاسی موجود جبهۀ مشارکت ایران اسلامی، اعتماد ملّی و مجمع روحانیون مبارز در شمار اصلاح‌طلبان هستند. برخی را عقیده بر این است که تقسیم‌بندی‌هایی از این دست در جامعۀ معاصر ایران فاقد مرزبندی‌های دقیق و مشخص و اعتبار علمی لازم است و لذا استفاده از این عناوین را گاهی گمراه‌کننده نیز می‌دانند. نیز ← اصول‌گرایی