غفاری، نظام الدین (کاشان ۱۲۶۰ـ تهران ۱۳۳۳ق)

غَفّاری، نظام‌الدّین (کاشان ۱۲۶۰ـ تهران ۱۳۳۳ق)

(ملقب به: مهندس‌الممالک) دولتمرد ایرانی. در دورۀ قاجار پس از فراگرفتن علوم مقدماتی، در ۱۲۷۵ق با ۴۲ تن از محصلان برای ادامۀ تحصیل به اروپا رفت. دورۀ دبیرستان را در مدرسۀ سن ‌لوئی پاریس به‌پایان برد. در ۱۲۸۴ق، از مدرسۀ معدن پاریس دانشنامۀ مهندسی گرفت. در همان سال که به ایران بازگشت آجودان و معلم ناصر‌الدین شاه شد. یک چند در وزارتخانه‌های عدلیه و جنگ خدمت کرد و به درجۀ سرهنگی رسید. در ۱۲۸۸ق، برای خرید اسلحه به اروپا رفت. پس از بازگشت به ایران با سمت آجودانی به معلمی مظفر‌الدین میرزای ولیعهد برگزیده شد و به تبریز رفت. در ۱۲۹۵ق از آجودانی و معلمی ولیعهد برکنار و به کاشان تبعید شد. پس از هشت ماه تبعید دستور یافت تا برای یافتن معادن طلا به خمسه (زنجان و توابع آن) برود. در بازگشت به تهران لقب «مهندس‌الممالک» گرفت و مأموریت یافت تا راه شوسۀ تهران به قم را به پایان برساند. راه تهران به آمل را نیز در همین دوره ساخت. در ۱۳۰۶ق، در سفر ناصر‌الدین‌شاه به اروپا با شاه قاجار همراه بود. پس از بازگشت به ایران، رئیس دفتر صدراعظم و نمایندۀ دولت در بانک شاهنشاهی شد. در ۱۳۱۶ق، وزیر فواید عامه و معادن شد. وی مدتی نیز مترجم دستگاه‌های دولتی بود و در این دوره، متن قرارداد نفت دارسی را به فارسی ترجمه کرد و در دسترس مردم و دولت گذاشت تا از محتوای آن آگاهی یابند. مهندس‌الممالک در دولت‌های دورۀ مشروطیت نیز چندبار وزیر شد که از آن شمار بود: وزارت معارف، وزارت معادن و طرق و شوارع و وزارت فواید عامه. وی چندین کتاب در ریاضیات و هندسه تألیف کرد که از آن میان حساب ابتدایی (تهران، ۱۳۳۲ق) را می‌توان یاد کرد.