آل برهان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (Added English title to display title and first line) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
Borhan dynasty | آلِ بُرْهان (Borhan dynasty) | ||
(یا: بَنی‌مازه) دودمان روحانی و سیاسی بانفوذی که در قرون ۶ و ۷ق زعامت مذهب حنفی مردم بخارا و گاه امارت آن سامان را برعهده داشتند. این خاندان از اعرابی بودند که از عربستان به مرو کوچیدند و نسب خود را به عمر خطّاب می‌رساندند. از آن‌جا که نام نیای بزرگ و بنیانگذار این خاندان برهان‌الدین عبدالعزیز بن مازه بود، به آل برهان و بنی‌مازه آوازه یافت و در بخارا به «صدر جهان» و «صدر شریعت» مشهور بودند. شاید از دلایل نفوذ و قدرت حنفی‌ها دشمنی اسماعیلیان با امرای ترک بوده است، چه ترکان سلجوقی و قراختایی رهبری دینی و سیاسی فرارود را در ازای خراج آن سامان به فقیهانی می‌سپردند که وجهه و عزت اجتماعی داشتند و آل برهان از این امر برکنار نماندند. آل برهان خاندانی دانش‌دوست و ادب‌پرور بودند. برخی از آن‌ها در علم و ادب دستی داشتند. برجسته‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از برهان‌الدین امام عبدالعزیز، معروف به ابوحنیفۀ ثانی که سنجر سلجوقی او را به زعامت برکشید و خواهر خود را به زنی وی داد و به صدر ملقب کرد؛ حسام‌الدین عمر بن عبدالعزیز ( ـ۵۳۶ق)، در منطق آثاری داشت؛ وی در جنگ قطوان کشته شد و از آن پس پیشوایان بعدی این خاندان به شهید ملقب شدند؛ شمس‌الدین محمد بن عمر که ممدوح سوزنی بود؛ عبدالعزیز عمر که محمد بن ذفر تاریخ ''بخارای نَرْشَخی'' را به نام وی تلخیص کرد؛ عمر بن مسعود ( ـ۵۳۶ق) که استاد عوفی بود. آل برهان پس از شکست سلجوقیان و برآمدن قراختاییان و حتی در کشمکش‌های آن‌ها با خوارزمشاهیان بر مسند ریاست دینی و سیاسی باقی ماندند. آنان تا حملۀ مغول همچنان در بخارا قدرت داشتند تا این‌که محمود تارابی در ۶۳۸ق، بساط حکومت قراختاییان را برچید و این خاندان را از حکومت برکنار کرد و فقیهی به نام محمد بن احمد محبوب را به امارت برکشید. به گفته برخی مآخذ تاریخی، آل برهان تا عهد الجایتو (حک: ۷۰۳ـ۷۱۶ق) ریاست حنفیان بخارا را در دست داشت. | (یا: بَنی‌مازه) دودمان روحانی و سیاسی بانفوذی که در قرون ۶ و ۷ق زعامت مذهب حنفی مردم بخارا و گاه امارت آن سامان را برعهده داشتند. این خاندان از اعرابی بودند که از عربستان به مرو کوچیدند و نسب خود را به عمر خطّاب می‌رساندند. از آن‌جا که نام نیای بزرگ و بنیانگذار این خاندان برهان‌الدین عبدالعزیز بن مازه بود، به آل برهان و بنی‌مازه آوازه یافت و در بخارا به «صدر جهان» و «صدر شریعت» مشهور بودند. شاید از دلایل نفوذ و قدرت حنفی‌ها دشمنی اسماعیلیان با امرای ترک بوده است، چه ترکان سلجوقی و قراختایی رهبری دینی و سیاسی فرارود را در ازای خراج آن سامان به فقیهانی می‌سپردند که وجهه و عزت اجتماعی داشتند و آل برهان از این امر برکنار نماندند. آل برهان خاندانی دانش‌دوست و ادب‌پرور بودند. برخی از آن‌ها در علم و ادب دستی داشتند. برجسته‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از برهان‌الدین امام عبدالعزیز، معروف به ابوحنیفۀ ثانی که سنجر سلجوقی او را به زعامت برکشید و خواهر خود را به زنی وی داد و به صدر ملقب کرد؛ حسام‌الدین عمر بن عبدالعزیز ( ـ۵۳۶ق)، در منطق آثاری داشت؛ وی در جنگ قطوان کشته شد و از آن پس پیشوایان بعدی این خاندان به شهید ملقب شدند؛ شمس‌الدین محمد بن عمر که ممدوح سوزنی بود؛ عبدالعزیز عمر که محمد بن ذفر تاریخ ''بخارای نَرْشَخی'' را به نام وی تلخیص کرد؛ عمر بن مسعود ( ـ۵۳۶ق) که استاد عوفی بود. آل برهان پس از شکست سلجوقیان و برآمدن قراختاییان و حتی در کشمکش‌های آن‌ها با خوارزمشاهیان بر مسند ریاست دینی و سیاسی باقی ماندند. آنان تا حملۀ مغول همچنان در بخارا قدرت داشتند تا این‌که محمود تارابی در ۶۳۸ق، بساط حکومت قراختاییان را برچید و این خاندان را از حکومت برکنار کرد و فقیهی به نام محمد بن احمد محبوب را به امارت برکشید. به گفته برخی مآخذ تاریخی، آل برهان تا عهد الجایتو (حک: ۷۰۳ـ۷۱۶ق) ریاست حنفیان بخارا را در دست داشت. | ||
---- | |||
<br/> | <br/> | ||
[[Category:تاریخ جهان]] [[Category:تمدن ها و حکومت های آسیای مرکزی]] [[Category:مردم شناسی]] [[Category:خاندان ها و نسب شناسی]] | [[Category:تاریخ جهان]] [[Category:تمدن ها و حکومت های آسیای مرکزی]] [[Category:مردم شناسی]] [[Category:خاندان ها و نسب شناسی]] | ||
نسخهٔ ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۴۰
آلِ بُرْهان (Borhan dynasty)
(یا: بَنی‌مازه) دودمان روحانی و سیاسی بانفوذی که در قرون ۶ و ۷ق زعامت مذهب حنفی مردم بخارا و گاه امارت آن سامان را برعهده داشتند. این خاندان از اعرابی بودند که از عربستان به مرو کوچیدند و نسب خود را به عمر خطّاب می‌رساندند. از آن‌جا که نام نیای بزرگ و بنیانگذار این خاندان برهان‌الدین عبدالعزیز بن مازه بود، به آل برهان و بنی‌مازه آوازه یافت و در بخارا به «صدر جهان» و «صدر شریعت» مشهور بودند. شاید از دلایل نفوذ و قدرت حنفی‌ها دشمنی اسماعیلیان با امرای ترک بوده است، چه ترکان سلجوقی و قراختایی رهبری دینی و سیاسی فرارود را در ازای خراج آن سامان به فقیهانی می‌سپردند که وجهه و عزت اجتماعی داشتند و آل برهان از این امر برکنار نماندند. آل برهان خاندانی دانش‌دوست و ادب‌پرور بودند. برخی از آن‌ها در علم و ادب دستی داشتند. برجسته‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از برهان‌الدین امام عبدالعزیز، معروف به ابوحنیفۀ ثانی که سنجر سلجوقی او را به زعامت برکشید و خواهر خود را به زنی وی داد و به صدر ملقب کرد؛ حسام‌الدین عمر بن عبدالعزیز ( ـ۵۳۶ق)، در منطق آثاری داشت؛ وی در جنگ قطوان کشته شد و از آن پس پیشوایان بعدی این خاندان به شهید ملقب شدند؛ شمس‌الدین محمد بن عمر که ممدوح سوزنی بود؛ عبدالعزیز عمر که محمد بن ذفر تاریخ بخارای نَرْشَخی را به نام وی تلخیص کرد؛ عمر بن مسعود ( ـ۵۳۶ق) که استاد عوفی بود. آل برهان پس از شکست سلجوقیان و برآمدن قراختاییان و حتی در کشمکش‌های آن‌ها با خوارزمشاهیان بر مسند ریاست دینی و سیاسی باقی ماندند. آنان تا حملۀ مغول همچنان در بخارا قدرت داشتند تا این‌که محمود تارابی در ۶۳۸ق، بساط حکومت قراختاییان را برچید و این خاندان را از حکومت برکنار کرد و فقیهی به نام محمد بن احمد محبوب را به امارت برکشید. به گفته برخی مآخذ تاریخی، آل برهان تا عهد الجایتو (حک: ۷۰۳ـ۷۱۶ق) ریاست حنفیان بخارا را در دست داشت.