برادران امیدوار

برادران امیدوار

عیسی امیدوار (تهران 1308ش - ) و عبدالله امیدوار (تهران 1311ش)؛ جهانگردان و نخستین مستندسازان ایرانی. دوره‌های ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود به‌پایان رساندند. مادر این دو برادر علاقۀ بسیار به سفر داشت و آن‌ها را همیشه در سفرهای داخل ایران به‌همراه می‌برد و این امر موجب شد که آنان سفر را از نوجوانی، ابتدا در ایران و پس از سال‌ها تجربه‌اندوزی به سرزمین‌های دور، آغاز کنند. عیسی عضو فعال در کوهنوردی بود و بیشتر قله‌های ایران را فتح و قسمت‌هایی از غارهای موجود در ایران را کشف کرده بود. وی در 1331ش به‌عنوان مربی صخره‌نوردی در ایران، به آموزش فنون مختلف آن اشتغال داشت. این دو برادر ضمن اجرای این چنین برنامه‌هایی در نقاط مختلف ایران، علاقۀ بسیاری به مطالعه و بررسی زندگی اقوام بومی و چادرنشین‌ها و ایلات موجود در ایران از خود نشان می‌دادند، تا بدان‌جا که به کشف مردم بومیِ سرزمین‌های دور در نقاط مختلف جهان نیز علاقه‌مند شدند. پس از سه سال برنامه‌ریزی برای سفر، ابتدا عیسی به‌تنهایی و به‌وسیلۀ دوچرخه عازم سفر شد و از طریق مرز بازرگان به ترکیه و از جنوب آن کشور به سوریه و عراق رفت و چهار ماه بعد به تهران بازگشت. عبدالله نیز هم‌زمان با دوچرخه به دور ایران رکاب زد، و این تجربه‌ای بزرگ برای استقامت برادران امیدوار برای سفر جهانی آنان بود. آن دو در پاییز 1333ش، سفر هفت‌سالۀ خود را به‌وسیلۀ دو دستگاه موتورسیکلت (از نوع ماچلس، 500cc) همراه با وسایل و تجهیزات به‌سمت مشرق‌زمین و آسیای کهن، ابتدا از کشور افغانستان، آغاز کردند. آن‌ها در فرانسه پس از تهیۀ یک دستگاه اتومبیل سیتروئن دوسیلندر، از طریق کویت و عربستان سعودی و عبور از حاشیۀ ربع‌الخالی به مکه و مدینه راه یافتند و پس از عبور از دریای سرخ به‌مدت سه سال در گوشه‌وکنار قارۀ افریقا به مطالعه و بررسی زندگی چندین قبیله، ازجمله قبیلۀ «پیگمه» در قلب جنگل‌های کنگو، و پیدایش انسان در این قاره پرداختند. در سفر خود به قارۀ امریکا، به‌مدت سه سال در قطب شمال، و زندگی با مردم اسکیمو در شرایط سرمای 60درجۀ سانتی‌گراد زیر صفر، و سپس تا جنوبی‌ترین سرزمین‌های امریکای جنوبی (سرزمین آتش) پیش رفتند و در این مدت دربارۀ نخستین انسان‌هایی که در حدود 30هزار سال پیش به قارۀ امریکا دست یافتند و در آن‌جا ماندگار شدند، به پژوهش و بررسی پرداختند، و بیش از شش‌ماه در دشوارترین منطقۀ استوایی جنگل‌های آمازون و در میان عقب‌مانده‌ترین قبایل «یاگوا» و مردمِ خطرناک قبیلۀ «جیوارو» زیستند. آخرین سفر این دو برادر به قطب جنوب بود که به‌همراه گروه علمی تحقیقی کشور شیلی به‌مدت دو ماه انجام شد. به این ترتیب، برادران پرشورِ جست‌وجوگر عزم کردند تا جهان را با تمام پیچیدگی‌هایش بکاوند. در آن زمان که امکانات سفر قابل مقایسه با جهان امروز نبود، آن‌ها با ماجراجویی خویش، صحراهای سوزان عربستان و افریقا تا جنگل‌های انبوه آمازون، از قطب شمال تا قطب جنوب، قارۀ استرالیا و زندگی با بومیان اصیل استرالیا و سراسر خشکی‌های سیارۀ ما را درنوردیدند و زندگی با ابتدایی‌ترین اقوام و ملل دیگر را در سخت‌ترین شرایط اقلیمی، تجربه کردند و به مطالعه و پژوهش پرداختند. حاصل این سفرهای پرمخاطره، عکس‌ها، فیلم‌ها، اشیا و لوازم مربوط به قبایل و اقوام گوناگون بود که، بازتاب‌دهندۀ غنا، پیچیدگی و گونه‌گونی فرهنگ‌های قومی و قبیله‌ای بشری است، و هم‌اکنون در مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد به‌نام «موزۀ برادران امیدوار» در معرض دید عموم قرار دارد. از آن‌جا که برادران امیدوار به‌عنوان نخستین مستندسازان ایرانی شناخته شدند، نشان این افتخار را در 1381ش از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کردند. برادران امیدوار در شهرهای بزرگ کشورهای جهان با رؤسای جمهور، نخست‌وزیران و شخصیت‌های بزرگ فرهنگی و هنری ملاقات کردند، که امضا و نوشته‌های جالبی از این شخصیت‌ها در آلبوم نفیسی در این موزه قرار دارد. بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان از این دو برادر دعوت به‌عمل آوردند و سخنرانی‌ها و نمایش فیلم‌های مستند آنان را مورد توجه قرار دادند و به‌چاپ رساندند. در 1343ش، سفرنامۀ برادران امیدوار، تهیه، تدوین و انتشار یافت و به چاپ چهارم رسید. پس از بازگشت از سفر، فیلم مستند آنان در سینماهای تهران و همۀ شهرستان‌های ایران به نمایش گذاشته شد و مردم ایران از نمایش این فیلم استقبال فراوان کردند.