بلخی، محمد اسماعیل (بلخ ۱۲۹۵ـ کابل ۱۳۴۷ش)

محمد‌اسماعیل بلخی (بلخ ۱۲۹۵ـ کابل ۱۳۴۷ش)

محمداسماعیل بلخی
زادروز	بلخ ۱۲۹۵ش
درگذشت	کابل ۱۳۴۷ش
ملیت	افغانستانی
شغل و تخصص اصلی	دانشمند دینی
شغل و تخصص های دیگر	شاعر
آثار	مشعل توحید (تهران؛ ۱۳۶۳ش)؛ دیوان بلخی (جلد یکم؛ تهران)؛ التفسیر فی الکلام الاسلامیه
گروه مقاله	دین اسلام

محمّد‌اسماعیل بلخی

دانشمند دینی شیعی و شاعر افغانستانی. از مردم قوم هزاره بود. در ۱۳۰۷ش همراه پدرش به مشهد رفت و نزد استادانی چون ادیب نیشابوری، حاج میرزا احمد مدرسی و شیخ عباس قمی درس خواند. در ۱۳۱۵ش به هرات رفت و سازمانی به نام «مجتمع‌ اسلامی» به ‌راه انداخت و رفته‌رفته تشکیلات آن را به شهرهای دیگر (بلخ‌، مزارشريف‌ و كابل‌) گسترش داد و با سخنرانی‌های خود به ارشاد و بیداری مردم پرداخت. در ۱۳۲۷ به کابل رفت و پنهانی به تشکیل کمیتۀ مرکزی مجتمع اسلامی پرداخت و نام آن را به «حزب ارشاد» تغییر داد. در ۱۳۲۹ به اتهام طرح براندازی حکومت دستگیر و به پانزده سال زندان محکوم شد. در ۱۳۴۳، از زندان آزاد شد و با حکومت از درِ آشتی درآمد. بلخی در ۱۳۴۶ش‌ به‌ سوريه‌، عراق و ايران‌ سفر و با مراجع‌ بزرگ‌ شيعه‌ ملاقات‌ كرد. پس‌ از بازگشت‌ به‌ كابل،‌ به‌ طرز‌ مرموزی‌ درگذشت‌. بلخی متفكری‌ آگاه‌ به‌ مسائل‌ سياسی‌ زمان‌ و از بنيانگذاران جنبش‌ اسلامی‌ـ شيعی‌ افغانستان‌ بود.

از آثار اوست: مشعل توحید (تهران، ۱۳۶۳ش) که مجموعۀ اشعار او و غالباً در موضوعات سیاسی و اجتماعی است؛ دیوان بلخی (جلد یکم، تهران، ۱۳۶۸ش)؛ التفسیر فی‌الکلام الاسلامیه.

---