المکاسب

المَکاسِب
(یا: المتاجر) تألیف شیخ‌ مرتضی انصاری، کتابی به عربی، در فقه استدلالی امامیه، مشتمل بر بخش معاملات. از متون درسی در حوزه‌های علمیۀ امامیه است و در فقه معاملی، از منابع دست اول تلقی می‌شود. مؤلف در هر مسئله همۀ اقسام موضوع بحث را ذکر و هر قسم را جداگانه بررسی و پیش از ورود در بحث، سیر منطقی آن را به ترتیب منطقی معیّن می‌‌کند. این اثر بسیار مورد عنایت فقیهان امامیه است، حتی محور مباحث بیشتر درس‌های خارج نیز هست. مصباح‌الفقاهه، که تقریر درس‌های سید ‌ابوالقاسم خویی، به اهتمام محمدعلی توحیدی است، بر محور مکاسب تألیف یافته است. مهم‌ترین حاشیه بر این اثر، تقریر درس خارج محمدحسین نائینی، با نام مُنیة‌الطالب تدوین شیخ موسی خوانساری است. حواشی و شرح و پیرامون آن بسیار است، مانند بُغیة‌الطالب اثر سید ابوالقاسم حسینی اشکوری؛ غایة‌الآمال اثر محمدحسن مامقانی؛ مفتاح‌المطالب اثر سید محمد تبریزی؛ نهج‌الطالب اثر محسن حجت کوه‌کمری؛ نهج‌الفقاهه اثر سید محسن حکیم و هدایةالطالب اثر فتاح شهیدی تبریزی. آقا رضا همدانی، آقا ضیا عراقی، سید ابوالقاسم خویی، آخوند خراسانی و بسیاری از فقیهان بزرگ امامیه بر این کتاب حاشیه دارند. سه رسالۀ مستقل از انصاری به نام‌های التقیة، العدالة و القضاء عن المیت ضمیمۀ این اثر است. مکاسب در زمان انصاری و با نظارت او و بعدها در شش جلد به‌چاپ رسیده است (قم، ۱۴۲۰).