لیلان، شهرستان

لیلان، شهرستان
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
بخش	مرکزی و بررود
جمعیت	25,014نفر (1395ش)
موقعیت	شرق شمالی ایران و نواحی مرکزی استان خراسان رضوی
نوع اقلیم	در نواحی کوهستانی دارای آب‌وهوای سرد و در دشت‌ها دارای آب‌وهوای معتدل
ارتفاع از سطح دریا	حدود ۱,۶۲۵متر (در مرکز شهرستان)
تولیدات و صنایع مهم	بادام، خربزه، هندوانه، گردو، گیلاس، زردآلو، آلبالو، هلو، شلیل، گندم، جو، گوجه فرنگی، چغندرقند، شلغم، گیاهان دارویی (خاصه آنغوزه) و سنجد
برخی بناهای مهم	قلعه دختر خوشاب، قلعه گبر حصار/ قلعه خضربیگ، گورستان نامق
نام لاتین	Kuhsorkh
شهر ها و آبادی های مهم	ریوش و طرق

لیلان، شهرستان (County) Leylan

واقع در نواحی شمال شرقی ایران و جنوب غربی آذربایجان شرقی، با مرکزیت اداری شهر لیلان. تاریخ منطقۀ لیلان تا حدود چهار دهۀ پیش به شهرستان مراغه بسته بوده است. در اولین تقسیمات کشوری معاصر ایران لیلان دهی در شهرستان مراغه بوده و این ده در اواسط دهۀ 1330ش در دهستان گاودول بخش مرکزی مراغه ذکر شده است. در سال‌های بعد لیلان به دهستان ارتقاء یافته، تا سال 1368ش که یکی از سه بخش تشکیل‌دهندۀ شهرستان بناب، لیلان بوده است. در سال‌ 1374ش با ادغام بخش‌های ملکان و لیلان، شهرستان ملکان ایجاد گردید و دوسال بعد از این، روستای لیلان (مرکز بخش لیلان) به شهر ارتقاء یافت (1376ش). این بخش نهایتاً ضمن تغییر و اصلاحاتی، بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخ 27 اردیبهشت 1402ش، با انتزاع از ملکان به شهرستان تبدیل گردید و فرمانداری آن در همان اردیبهشت سال یادشده راه‌اندازی شد.

شهرستان لیلان متشکل است از دو بخش، چهار دهستان (با حدود 25 روستای مسکونی) و یک شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌‌های لیلان غربی و لیلان جنوبی، به مرکزیت شهر لیلان)، و بخش شیرین‌کند (مشتمل بر دهستان‌های لیلان شمالی و لیلان شرقی، به مرکزیت روستای شیرین‌کند). از آنجا که این شهرستان پس از سرشماری سراسری سال 1395ش تأسیس شده، براساس جمعیت بخش لیلان در سرشماری مذکور، جمعیت آن حدود 25,000نفر برآورد می‌شود که از این مقدار بیش از 75درصد روستانشینانند. شهرستان لیلان در شمال با شهرستان ملکان، در شمال شرقی با شهرستان مراغه، و در نواحی شرقی و جنوبی و غربی با استان آذربایجان غربی (شهرستان‌های باروق و میاندوآب) محدود شده است.

شهرستان لیلان با ارتفاعی حدود ۱,۳۳۰متر (در مرکز آن)، در سرزمینی تپه‌ماهوری و جلگه‌ای با خاک حاصلخیز واقع شده است. آب و هوای لیلان معتدل مایل به سرد و از لحاظ بارندگی جزو مناطق نیمه‌خشک است. رودخانۀ دائمی لیلان چای با جریان کلی شمال شرقی - جنوب غربی در میانۀ دشت لیلان امتداد دارد و به همراه چشمه‌ها و قنات‌ها و چاه‌های پرشمار منابع آبی شهرستان را تشکیل می‌دهد. مردم این شهرستان به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند. شغل بیشتر آنها کشاورزی و باغداری و دامداری، و مهم‌ترین تولیدات آنها انواع غلات و حبوبات، انگور، خشکبار، گردو، ادویه‌جات، میوه‌های جالیزی و صیفی‌جات، محصولات لبنی و قالی و جاجیم است.

قلعۀ بختک در قسمت غربی شهر لیلان، مربوط به هزارۀ اول پیش از میلاد تا دورۀ ایلخانان، و پل آجری لیلان چای در یک کیلومتری جنوب شهر لیلان از آثار تاریخی این شهرستانند که به ثبت ملی رسیده‌اند.

---