ادبیات

ادبیات

11156600.jpg

مجموعۀ آثار کتبی یا شفاهی که به نحوی با زبان روزمرۀ معمولی فرق دارد. امروزه عموماً به آثار مکتوب تخیّلی اعم از شعر و نثر که هنرمندانه فراهم آمده‌اند ادبیات می‌گویند و ادبیات غیر مکتوب را ادبیات شفاهی می‌نامند. در سنّت باستان، پیش از آن‌که داستان‌ها و شعرها مکتوب شوند، ادبیات صرفاً صورت شفاهی داشت و سینه به سینه نقل می‌شد. با پیدایش و رواج خط و به ویژه پس از اختراع چاپ این‌گونه آثار به صورت مکتوب درآمدند. در زبان‌های غربی حتی به مجموعه آثار مکتوب در یک حوزه یا موضوع خاص نیز ادبیات می‌گویند، مثلاً ادبیات جامعه‌شناسی که ترجمۀ صحیح آن به فارسی متون جامعه‌شناسی است. واژه ادبیات در گذشته در زبان فارسی و عربی وجود نداشت، در قرن ۱۹م (۱۳ق) این اصطلاح در مقابل Literature در کشور عثمانی وضع شد و از آن‌جا به ایران آمد. البته واژه ادب که سابقه دیرینه دارد بیشتر به معنی فرهنگ است تا ادبیات به معنای خاص آن. در کشورهای عربی هم امروزه واژه ادبیات وجود ندارد و به کار نمی‌رود، به جای آن از ادب و جمع آن آداب استفاده می‌کنند. ادبیات را برحسب زبان، ملّیت، دوره، موضوع و نوع ادبی تقسیم می‌کنند. در این دایرة‌المعارف دربارۀ ادبیات زبان‌ها و ملّیت‌های مختلف به نام زبان، قوم یا کشور مربوطه رجوع کنید، مثلاً در مورد ادبیات عرب به مدخل «عربی، ادبیات» و در مورد ادبیات انگلیسی، به «انگلیسی، ادبیات» رجوع کنید. نیز ← داستان، داستان_کوتاه، رمان، نمایش‌نامه، حکایت، نقد_ادبی، شعر، منظومه

سال	نـام	ملیت
1901	سولی پرودوم	فرانسوی
1902	تئودور مومزن	آلمانی
1903	بیورنستیرنه بیورنسون	نروژی
1904	فردریک میسترال	فرانسوی
	خوسه اچگارائی	اسپانیایی
1905	هنریک سینکیویچ	لهستانی
1906	جوزوئه کاردوتچی	ایتالیایی
1907	رادیارد کیپلینگ	انگلیسی
1908	رودولف اویکن	آلمانی
1909	سلما لاگرلوو	سوئدی
1910	پاول هایزه	آلمانی
1911	موریس مترلینک	بلژیکی
1912	گرهارت هاپتمان	آلمانی
1913	رابیندرانات تاگور	هندی
1914	جایزه اعطا نشد	ـ
1915	رومن رولان	فرانسوی
1916	ورنر فون هئیدنستام	سوئدی
1917	کارل گلروپ	دانمارکی
	هنریک پونتوپیدان	دانمارکی
1918	جایزه اعطا نشد	ـ
1919	کارل اشپیتلر	سوئیسی
1920	کنوت هامسون	نروژی
1921	آناتول فرانس	فرانسوی
1922	خاسینتو بناونته ای مارتینس	اسپانیایی
1923	ویلیام باتلر ییتس	ایرلندی
1924	ولادیسلاف ریمونت	لهستانی
1925	جورج برنارد شاو	ایرلندی
1926	گراتسیا دلدا	ایتالیایی
1927	هانری برگسون	فرانسوی
1928	سیگرید اونست	نروژی
1929	توماس مان	آلمانی
1930	سینکلر لوئیس	امریکایی
1931	اریک آکسل کارلفت	سوئدی
1932	جان گالزورتی	انگلیسی
1933	ایوان آلکسیویچ بونین	روسی
1934	لوئیجی پیراندلو	ایتالیایی
1935	جایزه اعطا نشد	ـ
1936	یوجین اونیل	امریکایی
1937	روژه مارتین دوگار	فرانسوی
1938	پرل باک	امریکایی
1939	فرانس امیل سیلانپه	فنلاندی
1940ـ1943	جایزه اعطا نشد	ـ
1944	یوهانس ویلهلم ینسن	دانمارکی
1945	گابریلا میسترال	شیلیایی
1946	هرمان هسه	آلمانی
1947	آندره ژید	فرانسوی
1948	تی. اس. الیوت	امریکایی
1949	ویلیام فاکنر	امریکایی
1950	برتراند راسل	انگلیسی
1951	پارفابیان لاگرکویست	سوئدی
1952	فرانسوا موریاک	فرانسوی
1953	سِر وینستون چرچیل	انگلیسی
1954	ارنست همینگوی	امریکایی
1955	هالدور لاکسنس	ایسلندی
1956	خوان رامون خیمنس	اسپانیایی
1957	آلبر کامو	فرانسوی
1958	بوریس پاسترناک	روسی
1959	سالواتوره کوآزیمودو	ایتالیایی
1960	سن ـ ژان پرس	فرانسوی
1961	ایوو آندریچ	یوگسلاویایی
1962	جان اشتاین‌بک	امریکایی
1963	یورگو سفریس	یونانی
1964	ژان پل سارتر	فرانسوی
1965	میخائیل شولوخوف	روسی
1966	شموئل یوسف اگنون	اسرائیلی
	نلی زاکس	سوئدی (آلمانی‌تبار)
1967	میگل آنخل آستوریاس	گواتمالایی
1968	یاسوناری کاواباتا	ژاپنی
1969	ساموئل بکت	ایرلندی
1970	الکساندر سولژنیتسین	روسی
1971	پابلو نرودا	شیلیایی
1972	هاینریش بل	آلمانی
1973	پاتریک وایت	استرالیایی
1974	ائووین یونسون	سوئدی
	هاری مارتینسون	سوئدی
1975	ائوجنیو مونتاله	ایتالیایی
1976	سُل بلو	امریکایی
1977	ویسنته الکساندره	اسپانیایی
1978	آیساک بشویس سینگر	امریکایی (لهستانی‌تبار)
1979	اودیسئوس الوتیس	یونانی
1980	چسلاو میلوش	لهستانی
1981	الیاس کانتی	بلغاری
1982	گابریل گارسیا مارکز	کلمبیایی
1983	ویلیام گلدینگ	انگلیسی
1984	یاروسلاف سیفرت	اهل چک
1985	کلود سیمون	فرانسوی
1986	ووله شویینکا	نیجریایی
1987	یوسف برودسکی	امریکایی (روسی‌تبار)
1988	نجیب محفوظ	مصری
1989	کامیلو خوزه سلا	اسپانیایی
1990	اوکتاویو پاز	مکزیکی
1991	نیدین گوردیمر	اهل افریقای جنوبی
1992	دریک والکوت	اهل جزایر هند غربی
1993	تونی موریسون	امریکایی (سیاه‌پوست)
1994	کنزابورو اوئه	ژاپنی
1995	شیموس هینی	ایرلندی
1996	ویسلاوا شیمبورسکا	لهستانی
1997	داریو فو	ایتالیایی
1998	ژوزه ساراماگو	پرتغالی
1999	گونتر گراس	آلمانی
2000	گائو زینگ‌جیان	چینی (ساکن فرانسه)
2001	وی. اس نایپول	ترینیداد و توباگو
2002	ایمره کرتز	مجارستانی
2003	جان ماکسول کوئتزی	اهل افریقای جنوبی
2004	الفریده یلینک	اتریشی
2005	هارولد پینتر	انگلیسی
2006	اورهان پاموک	ترکیه‌ای
2007	دوریس لسینگ	انگلیسی
2008	ژان ماری لوکلزیو	فرانسوی
2009	هرتا مولر	آلمانی