مقبره سلطان ویس
(یا مقبرۀ سلطان قیس) بنای آرامگاهی نیمهمخروبه در شهرستان قزوین، متعلق به دورۀ سلجوقیان. این آرامگاه که هویت مدفونش مشخص نیست، در روستای نیاق در ۱۶ کیلومتری قزوین واقع است. برای رسیدن به آن باید از بیرون ده نیاق به کمک چارپا حدود ۲/۵ ساعت به طرف قلۀ کوهی که در جانب شمال روستا واقع است، راه پیمود. کوهی که مقبره بر فراز آن بنا شده، در محل به نام «الهتر» شناخته میشود.
این بنا در سال ۱۳۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مشخصات معماری
بنای سلطان ویس از دو قسمت اساسی تشکیل یافته است که عبارتند از: بنای مقبره و بناهای وابسته.
بنای مقبره، از داخل و خارج دارای طرح هشتضلعی است. طول هرضلع در داخل ۲ و در خارج ۳ متر است. اضلاع هشتگانۀ داخلی، در بالا به صورت طاقنماهای تیزهدار درآمده و در حد فاصل بین هر دو طاقنما، یک پاباریک قرار دارد که در نتیجه، طرح هشتضلعی را به یک طرح مدور تبدیل ساخته است. در بالای این قسمت، به کمک سینهبازهای تیزهدار و پاباریکها، کاربندی یزدی صورت گرفته که از روی آن، قوس گنبد آغاز گردیده است. طرز کاربندی زیر قوس آنچنان هنرمندانه انجام گرفته که حاصل آن، ایجاد گنبدی خوشتناسب است. آنچه در اینجا حائز اهمیت است، نوع مصالحی است که برای برپا ساختن بنا به کار رفته است. گنبد مزبور، به کمک سنگهای لاشۀ کوه ساخته شده؛ سنگهایی که به هیچوجه برای این منظور تراش داده نشدهاند. در دیوار سمت جنوب مقبره، محرابی جاسازی گردیده که از نظر تزیینی بسیار ساده است و تنها در بالای فرورفتگی آن، طرحی به صورت مقرنس وجود دارد.
داخل بنا فاقد هرگونه تزیین خاص و چشمگیری است و تنها سطح آن با قشری از گچ پوشیده شده است. در وسط مقبره صندوقی شکسته قرار دارد که هیچگونه کتیبه و نقشی بر آن مشاهده نمیشود. در ورودی مقبره در جانب شرقی آن واقع است.