آفت کش
آفت‌کش (pesticide)
هر مادۀ شیمیایی مصرفی در کشاورزی، باغبانی یا داخل ساختمان برای دفع آفات و حشرات. آفت‌کش‌ها به سه نوع عمده تقسیم می‌شوند: حشره‌کش‌ها[۱]، برای کشتن حشرات؛ قارچ‌کش‌ها (ضدقارچ‌ها)[۲]، برای ازبین‌بردن بیماری‌های قارچی؛ و علف‌کش‌ها[۳]، برای ازبین‌بردن گیاهانی که علف‌های هرز تلقی می‌شوند. آفت‌کش‌ها از طریق افشانده‌شدن بر نواحی پیرامونی، آلوده‌سازی مستقیم مصرف‌کنندگان یا عامۀ مردم، و باقی‌ماندن بر روی غذا، مشکلات و معضلات متعددی را در زمینۀ آلودگی فراهم می‌آورند. سازمان جهانی بهداشت[۴] در ۱۹۹۹م برآورد کرد که سالیانه در جهان ۲۰هزار تن بر اثر مسمومیت ناشی از آفت‌کش‌ها جان خود را از دست می‌دهند. بی‌خطرترین آفت‌کش‌ها آن‌هایی‌اند که از گیاهان تهیه می‌شوند. آفت‌کش‌هایی که از مینای مخلصه[۵] و روتنین[۶] به‌دست می‌آیند از آن جمله‌اند. میناهای مخلصه بی‌خطرند و آفت‌ها و حشرات در برابر آن‌ها مقاوم نمی‌شوند. تأثیر آن‌ها بر محیط زیست به‌قدری ناچیز است که اجزای تشکیل‌دهندۀ آن‌ها بدون واردآوردن هیچ زیانی تجزیه می‌شوند. آفت‌کش‌های قوی‌تر، از قبیل هیدروکربن‌های کلردار، محصولاتی ترکیبی[۷]اند. این محصولات، ازجمله دِ دِ ت[۸] و دیلدرین[۹]، برای حیات وحش و غالباً برای آدمی بسیار سمی‌اند و از این‌رو، مصرف آن‌ها در بعضی مناطق محدود شده و در حال کاهش است. آفت‌کش‌های کم‌خطرتری چون مالاتیون[۱۰] بر پایۀ ترکیب‌های آلی فسفری تهیه می‌شوند، با این حال برای سلامت آدمی زیانبار و خطرناک‌اند. طبق برآورد سازمان کمک‌رسانی آکسفام[۱۱]، حشره‌کش‌ها علت تقریباً ۱۰هزار مرگ‌ومیر سالانه در سطح جهان به‌شمار می‌روند. در ماه مۀ ۲۰۰۱م، معاهده‌ای بین‌المللی برای ممنوعیت آلاینده‌های آلی مقاوم[۱۲] (پی‌اُپی‌ها)، ازجمله آفت‌کش‌هایی چون دِ دِ ت، در استکهلم سوئد به امضا رسید. سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد در همان ماه گزارش داد که بیش از ۵۰۰هزار تُن پسماند آفت‌کش‌ها در مکان‌های دفن زباله در سطح جهان به‌جا می‌ماند. بسیاری از آفت‌کش‌ها در خاک باقی می‌مانند، زیرا از لحاظ زیستی تجزیه نمی‌شوند و از این‌رو، به مواد غذایی راه می‌یابند. طی جنگ ویتنام، برای جنگل‌زدایی نواحی جنوب شرقی آسیا از آفت‌کش‌ها بهره گرفته شد و این امر سبب خشکیدن درختان و نابودی محیط زیست منطقه، و بروز مشکلات و مسائل دیرپایی برای سلامت انسان‌ها و وضعیت کشاورزی گردید.