لنا اولین

دانیل دی لوئیس و لنا اولین در صحنه‌ای از سبکی تحمل‌ناپذیر هستی

لنا اولین در نقش ماشا- در فیلم «دشمنان، یک داستان عاشقانه»

لنا اولین (استکهلم 22 مارس 1955م - ) Lena Olin

(نام کامل: لنا ماریا یونا اولین) بازیگر سوئدی. پدر و مادرش بازیگر بودند، اما خودش در ابتدا علاقه‌ای به بازیگری نداشت. پدرش استیگ اولین بازیگر نقش‌های اصلی در سینمای سوئدِ دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰م، در تعدادی از فیلم‌های اینگمار برگمان جلوی دوربین رفته و خود نیز چند فیلم طی دهۀ ۱۹۵۰م، کارگردانی کرده است. لنا پس از پایان دورۀ دبیرستان مدتی در یک بیمارستان کار می‌کرد و آموزگار بود. به تشویق اینگمار برگمان فیلم ساز نامدار سوئدی و دوست خانوادگی‌شان وارد یک مدرسۀ تئاتر شد. خیلی زود به تئاتر سلطنتی دراماتیک در استکهلم راه پیدا کرد و مورد توجه قرار گرفت. از نیمۀ دوم دهۀ ۱۹۷۰م با ایفای نقش کوتاهی در فیلمی از برگمان (چهره به چهره)، در فیلم‌های سوئدی بازی می‌کرد. به دنبال ایفای نقش در سبکی تحمل‌ناپذیر هستی (1988م)، در سطح بین‌المللی به شهرت رسید و به آمریکا رفت. برای دشمنان، یک داستان عاشقانه (1989م) نامزد دریافت اسکار بهترین بازیگر نقش دوم بود. همسر نخستش اوریان رامبری بازیگر است و همسر دومش لاسه هالستروم (از ۱۹۹۴م)، کارگردان.

اولین مثل گرتا گاربو و اینگرید برگمان محصول موفق و درخشان دیگری از سوئد بود که در هالیوودِ دهۀ ۱۹۸۰م محبوب شد. در واقع او با چهرۀ ملیح و مرموزش مناسب‌ترین انتخاب برای ایفای نقش زنِ هنرمندِ مستقل و اسرارآمیزِ نسخۀ سینمایی بار هستی (رمان معروف میلان کوندرا) بود؛ ضمن این که ویژگی‌های یک زن برگمانی را نیز دارا بود و به همین دلیل یک‌بار در فانی و الکساندر (1982م) و بار دیگر در نقش «آنا» در فیلم پس از تمرین (1984م) برگمان ظاهر شد. اوج کار اولین در ۱۹۸۹م با فیلم دشمنان، یک داستان عاشقانه بود. در این فیلم او توانست نقش «ماشا»، یکی از بازماندگان اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها، را با قدرت هرچه تمام‌تر بازی کند. در ۱۹۹۰م در هاوانا کنار رابرت ردفورد بازی کرد. اما فیلم چندان موفق نبود. در ۱۹۹3م، یکی از بهترین شهرآشوب‌های تاریخ سینما را کنار گری اولدمن در نوآرِ مدرنِ از رومئو خون می‌رود به تصویر کشید. خشونت و بی‌رحمی، ملاحت و اغواگری و شیطان‌صفتی‌ اولین در این فیلم از مثال‌زدنی‌ترین نمونه‌های دهۀ ۱۹۹۰م به شمار می‌رود. لنا اولین در سال‌های پس از این به تناوب در آثار هالیوود و اروپایی عمدتاً در نقش‌های اصلی یا شخصیت‌های مهم فیلم‌ها بازی کرده است.

از کارهای بعدی اوست:

• شب و لحظه (آنا ماریا تاتو - ۱۹۹۴)
• شب‌هنگام در منهتن (سیدنی لومت - ۱۹۹۶)
• دروازهٔ نهم (رومن پولانسکی - ۱۹۹۹)
• شکلات (لاسه هالستروم - ۲۰۰۰)
• تاریکی (ژاومه بالاگرو - ۲۰۰۲)
• کازانووا (لاسه هالستروم - ۲۰۰۵)
• کتابخوان (استیون دالدری - ۲۰۰۸)
• مرا به یاد داشته باش (آلن کولتر - ۲۰۱۰)
• هیپنوتیزم‌کننده (لاسه هالستروم - ۲۰۱۲)
• قطار شبانۀ لیسبون (بیله آگوست - ۲۰۱۳)
• یک زندگی (جیمز هاوز - 2023)

---