حاج آقا رضا رفیع

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۳ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۲ توسط Shahraabi (بحث | مشارکت‌ها)

حاج آقا رضا رفیع (رشت 1268 - تهران 1342ش)

(با نام اصلی: رضا شریعت‌زاده گیلانی، و ملقب به قائم مقام‌الملک) از رجال سیاسی ایران در دورۀ قاجار و پهلوی. از نمايندگان مجلس شورای ملی ايران در دورۀ پهلوی اول بود. در دوره‌های پنجم، ششم، چهاردهم،‌ پانزدهم، شانزدهم و هفدهم به نمايندگی از تالش و كرگانرود و در دوره‌های هفتم و پانزدهم از طرف بندر انزلی (بندر پهلوی سابق) به مجلس راه يافت. وی در ادوار دوم و سوم مجلس سنا نیز سناتور شد.

او فرزند حاج ملا محمدمهدی شریعتمدار (روحانی معروف و صاحب نفوذ، و مالک معروف گیلان) بود. تحصیلات مقدماتی و سطح را در گیلان به پایان رساند و مدتی هم دروس خارج گرفت و تحصيلاتش را تا حدود اجتهاد ادامه داد. در کسوت طلبگی، در جرگۀ ملازمان رضاشاه قرار گرفت. تا ابتدای سلطنت رضاشاه معمم بود، اما در اين دوره عمامه از سر برگرفت و لباس شخصی بر تن كرد .در 1296ش به تهران رفت و وابستۀ افتخاری سفارت روسيه شد. او در بیشتر مواقع طرف مشورت و نظرخواهی رضا شاه قرار می‌گرفت. در دورۀ رضا شاه از پيشگامان اجرای طرح لباس متحد‌الشكل بود و پس از تشکیل قشون متحدالشکل، به سمت مشاور سیاسی رئیس قشون رضاخان منصوب شد.

او که زبان روسی را به خوبی می‌دانست، مدتی در تهران قنسول افتخاری سفارت روس و رابط با وزارت امور خارجه بود. به دوستی با دولت روسیه مشهور بود و یک روز مورد سوء‌قصد قرار گرفت، اما جان به سلامت برد. در اواخر دورۀ سلطنت رضا شاه مغضوب شد و پس از کودتای اسفند ۱۲۹۹ش مدتی به زندان افتاد، اما بنا به دلایلی و به ویژه وساطت برادر حاج آقا رضا، که در آن زمان از روحانیون بانفوذ نجف بود، رضا شاه از کشتن‌اش صرف‌نظر کرد و کمی بعد و پس از شهريور 1320ش از زندان آزاد شد.

او که از مخالفان اجرای قانون اصلاحات ارضی بود، در اواخر عمر خانه‌نشین شد. کتاب خاطرات او به کوشش خسرو معتضد منتشر شده است.