آل محتاج

Al-i Muhtaj

آلِ مُحتاج

سلسله‌ای از امرای محلی ماوراءالنهر و ری (حک: ۳۲۱ـ۳۴۳ق). امرای این سلسله زمانی زیر نفوذ سامانیان و زمانی به استقلال حکومت کردند. برخی آنان را بازماندگان امرای کهن چَغانیان می‌دانند که در کناره‌های سُرخان (چَغان) رود فرمانروایی می‌کردند. سرسلسلۀ این دودمان، محتاج بن احمد است که در چَغانیان (صغانیان) امارت داشته است. بسیاری از آنان گذشته از آن‌که امرایی جنگاور بوده، به ادب و دانش هم توجه می‌کرده‌اند، دانشمندان را گرد خود فراهم می‌آوردند و خود نیز از دانش بی‌بهره نبوده‌اند، ازجمله ابوالمظفر احمد بن محمد که از پشتیبانان ادب فارسی بود و شاعران بزرگی چون دقیقی، فرخی و مُنجیک تِرْمَذی او را مدح گفته‌اند. فرخی سیستانی با قصیدۀ معروف خود با مطلع «با کاروان حُلّه برفتم ز سیستان» به قصد دربار او از سیستان خارج شد و با قصیدۀ «چون پرند نیلگون بر روی پوشد مرغزار» نزد وی کارش بالا گرفت.