گالیپولی
گالیپولی (Gallipoli)
(یا: گلیبولی) (به ترکی گلیبولو[۱]؛ شبه‌جزیرۀ باستانی خرسونِسوس[۲]) دریابندر و شبه‌جزیره‌ای در شمال غربی ترکیۀ اروپایی، در ساحل داردانل[۳]، به فاصلۀ ۲۲۴کیلومتری جنوب غربی استانبول. ۱۷هزار نفر جمعیت دارد (۱۹۹۰). گالیپولی، که بر مدخل شمال شرقی تنگه مشرف است، دو لنگرگاه دارد و پایگاه اصلی نیروی دریایی ترکیه به‌شمار می‌رود. صنایع آن عبارت‌اند از ماهیگیری و تولید کنسرو ساردین؛ چوپ‌پنبه و نفت نیز صادر می‌کند. این شبه‌جزیره که از ۱۳۵۴م به ترکیه تعلق داشته است، در جنگ جهانی اول[۴] صحنۀ نبردهای شدید بود. میدان‌های جنگ و گورستان‌های متحدین اکنون به پارک تاریخی ملی تبدیل شده‌اند. در نزدیکی ساحل دریا قلعه‌ای متعلق به قرن ۸م قرار دارد و سردابه‌های یوستی‌نیانوس اول[۵]، امپراتور بیزانس، نیز در این شهر است. گالیپولی از زمان‌های قدیم خط مقدم دفاع از استانبول بوده است. ترک‌های عثمانی پس از پس‌گرفتن این بندر از مزدوران کاتالان[۶] در ۱۳۴۵م بر استحکامات آن افزودند. در ۱۸۵۴، که گالیپولی مقر فرماندهی نیروهای بریتانیایی و فرانسوی در جنگ کریمه[۷] بود، باز هم بر استحکامات آن افزوده شد؛ در ۱۸۷۸ نیز استحکامات نو شد و گسترش یافت. نام آن مأخوذ از شهر کالیپومی، همان شهر باستانی کالیپولیس در منتهی‌الیه شرق داردانل در مدخل دریای مدیترانه، است. شهرت آن به‌سبب نبرد تعیین‌کننده‌ای است که از ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۶ در این ناحیه اتفاق افتاد. نیز ← نبرد_گالیپولی