گدانسک
گِدانْسْک (Gdansk)
(به آلمانی دانتزیگ[۱]) بندری در لهستان[۲]، با ۴۸۶،۴۹۰ نفر جمعیت (۲۰۲۳) و ۲۶۳،۴۵ کیلومتر مربع مساحت. پالایشگاه نفت دارد و صنایع آن عبارت‌اند از نساجی و تولید تلویزیون و کود شیمیایی. در دهۀ ۱۹۸۰، اعتصاب‌های گستردۀ ضد دولتی در کارخانه‌های کشتی‌سازی لنین به‌راه افتاد که بسیاری از آن‌ها در ۱۹۹۶ بسته شدند. گدانسک که در قرون وسطا[۳] عضو اتحادیۀ هانسایی[۴] بود، از ۱۷۹۳ تا ۱۹۱۹ زیر سلطۀ پروس[۵] بود و در ۱۹۱۹، تحت حمایت جامعۀ ملل[۶]، شهری آزاد اعلام شد. اما هنوز اقلیت بزرگ آلمانی در آن می‌زیست که بسیاری از آنان حامی حزب نازی بودند. تحریکات مداوم نازی‌ها برای وحدت دوباره با آلمان[۷]، بین آلمان و لهستان در سراسر دهۀ ۱۹۳۰ تنش‌هایی ایجاد کرد. در آغاز جنگ لهستان، آلمانی‌ها گدانسک را تصرف، و شوروی‌ها، به فرماندهی مارشال روکوسوفسکی[۸]، در ۳۰ مارس ۱۹۴۵ آن را آزاد کردند. انضمام آن به آلمان آغازگر جنگ جهانی دوم[۹] بود. در ۱۹۴۵ به لهستان بازگردانده شد و کلیساها و اتاق‌های بازرگانی آن بار دیگر فعالیت خود را از سر گرفتند. کارگاه‌های کشتی‌سازی لنین در ۱۹۸۱ زادگاه همبستگی[۱۰]، یعنی جنبش مقاومت لهستان در برابر کمونیسم طرفدار شوروی، بود.