ابراهیم بن موسی علوی
ابراهیم بن موسی علوی ( - درگذشته 210ق)
(معروف به جزار و ملقب به مرتضی؛ از امامان زیدیه) فرزند امام موسی کاظم بود و مدتی در یمن و مکه حکومت کرد. در 198ق هنگامی که ابن طباطبا (محمد بن ابراهیم علوی) به یاری ابوالسرایا در کوفه قیام کرد، ابراهیم به وی پیوست و پس از مرگ ابن طباطبا با محمد بن محمد بن زید (درگذشته 200ق) یا محمد بن زید بیعت کرد و مامور گرفتن یمن شد. در آن زمان اسحاق بن موسی بن عیسی بن ماهان از جانب مامون عباسی بر یمن حکومت می‌کرد. چون وی از نزدیک شدن ابراهیم و یارانش به شهر صنعا مطلع شد همراه نزدیکان و یاران خود از یمن بیرون آمد و به مکه رفت و ابراهیم حکومت آنجا را به دست گرفت. ابن کثیر از جنگ‌های بسیار ابراهیم در یمن خبر داده، اما اشاره‌ای به جزئیات آن نکرده است. ابراهیم در جنگ حمدویه بن علی بن عیسی که از طرف حسن بن سهل (حاکم عراق از سوی مامون) عازم یمن شده بود، شکست خورد و روانه‌ی مکه شد. یزید بن محمد بن حنظله مخزومی (حاکم مکه) در جنگ با ابراهیم شکست خورد و به قتل رسید و ابراهیم وارد مکه شد و به قولی در تدارک سپاه برای حمله به یمن برآمد، اما توفیق نیافت. از این رو، به بغداد رفت و از مامون امان گرفت و در آنجا ماند. تا این که در 210ق او را مسموم کردند.
طبری می‌گوید اشتهار وی به جزّار از آن‌روست که در حمله به یمن بسیاری از مردم آنجا را کشت یا اسیر کرد.
- عیون اخبار الرضا، محمد بن علی ابن بابویه، ترجمۀ محمدتقی اصفهانی، تهران
- مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهرآشوب، به کوشش هاشم رسولی محلّاتی، قم، ۱۳۷۹ق
- حبیب السیر، غیاث‌الدین خواندمیر، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، ۱۳۵۳ش
- تاریخ طبری، جلد 8