ابریشم

اَبریشم

تارهایی پروتئینی از پیلۀ کرم ابریشم. تولید ابریشم با بیش از ۲۶۰۰ سال سابقۀ تاریخی و کاربرد آن در انواع پارچه و قالی ایرانی شهرت و اعتبار جهانی دارد. تاریخ‌نگاران و جهانگردان بسیاری ازجمله هرودوت، ابن حوقل، توماس هربرت و شاردن در نوشته‌های خود از مرغوبیت و شهرت ابریشم ایران یاد کرده‌اند. تولید ابریشم در کارخانه‌های ابریشم‌کشی طی چند مرحله صورت می‌گیرد. ابتدا ابریشم خام به‌‌دست می‌آید که شسته نشده است؛ بعد از شست‌وشو، که به آن «قلیاب‌کشی» می‌گویند، ابریشم پخته حاصل می‌شود. براثر عمل قلیاب‌کشی صمغ معروف به «سِرازین»، که به تارهای ابریشم چسبیده است، ازبین می‌رود. در مرحلۀ آخر از تفالۀ ابریشم یا انتهای تارهای باقی‌ماندۀ پیله، که به‌‌صورت الیاف بریده است، ابریشم کجین حاصل می‌شود. در قالی‌بافی از نخ چلۀ ابریشمی استفاده می‌کنند. خامۀ ابریشمی را در بافت گل و برگ و شاخه نیز به‌‌کار می‌برند. معمولاً این پرز را رنگ می‌کنند و به‌صورت دوازده تا پانزده لا درمی‌آورند. نظام نمره‌گذاری ابریشم، «دنیر» است؛ که عبارت‌ است از وزن ‌۹هزار متر از الیاف رشته‌ای برحسب گرم. دوسوم احتیاجات صنعت قالی‌بافی برای فرش‌های ابریشمی از داخل کشور و دیگر نیازها از طریق واردات تأمین می‌شود. در ایران، تولید و ادارۀ امور صنعت ابریشم به‌عهدۀ شرکت پرورش کرم ابریشم، وابسته به وزارت جهاد کشاورزی، است. شرکت مذکور در مناطق پرورش این کرم، گیلان، مازندران، خراسان، فارس، آذربایجان شرقی، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، سمنان، کردستان، و کرمانشاه؛ شعبه‌هایی دایر کرده است که بر عملیات نوغانداری نظارت می‌کند.