قرچک، شهرستان
قرچک، شهرستان (County) Qarchak
واقع در نواحی مرکزی استان تهران، به مرکزیت اداری شهر قرچک. دربارۀ وجه تسمیۀ آن نظراتی ابراز شده که هیچ‌کدام درست به‌نظر نمی‌رسند؛ اما به احتمال شکل تغییریافتۀ «قرج» (به فتح اول) باشد که دهخدا به نقل از الانساب سمعانی و معجم‌البلدان آن را به‌ترتیب ناحیه و شهرکی در ری آورده است. در دو کیلومتری شمال شهر قرچک (در روستای قشلاق جیتو) محوطه‌ای باستانی، موسوم به تپۀ پردیس قرچک، کشف و کاوش شده که در آن آثاری از دوره‌های عصر مفرغ و آهن به دست آمده است. در این محوطه که از دو قسمت تپۀ مرکزی و گورستان تشکیل شده، کوره‌های متعدد تولید سفال به همراه چرخ سفالگری 7هزارساله، ۳۰ قبر، اشیاء مفرغی، گوشوارۀ طلا و ظروف سفالی کشف شده و به دست آمده است. این مجموعه با وجود ثبت در فهرست آثار ملی، مورد حراست قرار نگرفته است. قرچک در دهۀ 1320ش روستای کوچکی در بخش ورامین از توابع شهرستان تهران بود. این روستا با راه‌اندازی کوره‌های آجرپزی پرشمار در اطرافش طی دهه‌های بعد گسترش یافت و به دهستان تبدیل شد. در سال 1355ش قرچک به شهر تبدیل شد. این شهر در دهه‌های بعد مرکز اداری بخش مرکزی شهرستان ورامین بود. در نیمۀ دوم سال 1381ش، بخش قرچک به مرکزیت شهر قرچک و متشکل از دهستان‌های در تابعیت شهرستان ورامین ایجاد گردید. نهایتاً این بخش در اواخر سال 1391ش، براساس مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 29 آذر همان سال، با انتزاع از شهرستان ورامین به شهرستانی با یک بخش (مرکزی)، دو دهستان ولی‌آباد و قشلاق جیتو (با مجموع 11 روستای مسکونی) و یک شهر ارتقاء یافت. شهرستان قرچک و خاصه مرکز آن که چند شهرک اقماری را نیز در محدوده‌اش دارد، طی دو دهۀ گذشته افزایش جمعیت تساعدی داشته، که علت آن را سرریز جمعیت شهر تهران (عمدتاً به دلیل گرانی هزینه‌های مسکن پایتخت) به این منطقه می‌دانند.