احمد عثمانی سوم (۱۰۸۴ـ۱۱۴۹ق)

احمد عثمانی سوم‌ (۱۰۸۴ـ۱۱۴۹ق)

احمد عثمانی سوم
زادروز	۱۰۸۴ق
درگذشت	۱۱۴۹ق
محل زندگی	امپراتوری عثمانی
ملیت	ترک
شغل و تخصص اصلی	فرمانروا
گروه مقاله	تاریخ جهان
خویشاوندان سرشناس	سلطان محمد چهارم (پدر)

بیست‌وسومین‌ سلطان‌ عثمانی (حک: ۱۱۱۵ـ۱۱۴۳ق/۱۷۰۲ـ۱۷۳۰).‌ پسر سلطان محمد چهارم و جانشین سلطان مصطفی دوم بود. سال‌های‌ نخستین‌ پادشاهی‌ او به‌ سرکوب‌ شورش‌ اَدِرْنه‌، جنگ با پطر کبیر به بهانۀ پناه‌دادن به کارل دوازدهم، پادشاه سوئد، و سرانجام به انعقاد پیمان صلح پروست میان روسیه و عثمانی گذشت (۱۱۲۳ق). پیمانی که بعدها نیز در اَدِرنه تکمیل و تحکیم و برای ۲۵ سال تمدید شد. معاهدۀ صلح ونیز یا پیمان پاسارو ویتس هم ازجملۀ حوادث مهم دورۀ احمد سوم بود که به مباشرت وزیر اعظم ابراهیم پاشا در ۱۱۳۰ق انجام شد. حکومت سلطان احمد سوم مقارن بود با سقوط صفویه و نابسامانی در ایران و نیز این دوره یکی از برجسته‌ترین‌ دوره‌های‌ تاریخ‌ عثمانی است‌ که‌ به‌سبب‌ کِشت‌ و پرورش‌ اغراق‌آمیز گل‌ لاله‌ که به‌ دورۀ‌ لاله‌ (= لاله‌ دوری‌) معروف‌ است‌، موجب گرایش‌ عثمانیان‌ به‌ تمدن‌ اروپایی‌ شد. حملۀ روسیه و عثمانی به ایران و اشغال بخشی از مناطق شمالی این کشور، انعقاد معاهدۀ استانبول با روسیه بر سر ایران، و سپس تصرف کرمانشاه، همدان، تبریز و ایروان به دست احمد سوم، اقدام اشرف افغان در بازپس‌گیری این شهرها که به شکست عثمانی‌ها و در نهایت به پیمان دوستی با آن‌ها و باقی‌ماندن شهرهای متصرف در اختیار عثمانی‌ها منجر شد از حوادث مهم این دوران است. نادرشاه افشار در نزدیکی تبریز، عثمانیان را شکست داد و شهرهای تصرف‌شده را گرفت که همین شورش ینی‌چری‌ها را موجب شد که به رهبری خلیل پاترونا برکناری سلطان احمد و قتل ابراهیم پاشا را بخواهند که در نهایت به صدور فرمان قتل ابراهیم پاشا از جانب احمد سوم و برکناری وی از سلطنت به نفع محمود یکم انجامید (۱۱۴۳ق). تأسیس چاپخانه در استانبول و کارخانه‌های کاغذسازی و پارچه‌بافی و چینی‌سازی و گردآوری کتاب‌های پراکنده در کتابخانه‌ای به نام خودش در مجموعۀ کاخ توپکاپی از اقدامات مهم اوست. احمد شعر نیز می‌سرود و «نجیب» تخلص می‌کرد. برخی کتیبه‌ها نیز به خط اوست. سلطان احمد که پادشاهی هنردوست و عشرت‌طلب هم بود در ۱۱۴۹ق درگذشت و در ینی‌جامع به خاک سپرده شد.