ابوسهل کوهی، ویجن (بیژن) بن رستم ( ـ۴۰۵ق)
| ابوسهل کوهی | |
|---|---|
| درگذشت | ۴۰۵ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | ریاضی‌دان و منجم |
| آثار | البرکار التام و العمل به؛ استخراج ضلع المسبع المتساویالاضلاع؛ عمل مخمس متساویالاضلاع فی مربـع معلوم؛ طریق فی استخراج خطین بین خطین حتی تتو الاعلی نسبة و قسمة الزاویة بثلثة اقسام متساویة؛ قسمت الزاویۀ المستقیمۀ الخطین بثلثۀ اقسام متساویة؛ استخراج مساحة المجسم الکافی؛ نسبة ما یقع بین ثلثة خطوط من خط واحد؛ اخراج الخطین من نقطة علی زاویۀ المعلومة به طریق التحلیل المسائل الهندسه؛ المسئلتان هندسیتان |
| گروه مقاله | ریاضیات |
ویجن (بیژن) بن رستم ابوسَهلِ کوهی ( ـ۴۰۵ق) Abusahl Koohi
ریاضی‌دان و منجم ایرانی طبرستانی ایام عضدالدوله. در ۳۷۸ق رصدخانه‌ای در بغداد تأسیس کرد. او علاوه بر تألیفاتی در هندسه و مخروطات، تحقیقاتی در معادلات بالاتر از درجۀ دوم داشت و برخی از این معادلات را حل و بحث کرد که نتایج آن در زمرۀ بهترین و دقیق‌ترین آثار ریاضی دورۀ اسلامی است.
کوهی در 3۵9ق در رصد کردن نقطههای انقلاب صیفی و شتوی در شیراز همکاری داشت. این رصد به فرمان عضدالدوله و به سرپرستی ابوالحسین عبدالرحمان بن عمر صوفی انجام گرفت. احمد بن محمد بن عبدالجلیل سجزی و دانشمندانی دیگر نیز در این مهم همکاری داشتند. شرفالدوله، پسر و جانشین عضدالدولۀ دیلمی، در 378ق کوهی را به رصد کردن کواکب سبعه فرمان داد. او برای استفاده از ابزاری که طراحی کرده بود، ساختمانی در باغ کاخ ساخت و نخستین رصد در آنجا در رجب 379ق به سرپرستی خودش و همکاری دانشمندانی چون بوزجانی، احمد بن محمد صاغانی، ابوالحسن محمد سامری، ابوالحسن مغربی و ابواسحاق ابراهیم بن هلال صابی انجام یافت.
برخی از آثار
- البرکار التام و العمل به؛ که فرانتس وپکه متن عربی و ترجمـۀ فرانسۀ آن را با مقدمه و یادداشتهایی به چاپ رسانده است (187۴م).
- استخراج ضلع المسبع المتساویالاضلاع
- عمل مخمس متساویالاضلاع فی مربـع معلوم؛ که آن را به نام شـرفالدوله نوشته است.
- طریق فی استخراج خطین بین خطین حتی تتو الاعلی نسبة و قسمة الزاویة بثلثة اقسام متساویة
- قسمت الزاویۀ المستقیمۀ الخطین بثلثۀ اقسام متساویة
- استخراج مساحة المجسم الکافی
- نسبة ما یقع بین ثلثة خطوط من خط واحد؛ که آن را به نام شرفالدوله نوشته است.
- اخراج الخطین من نقطة علی زاویۀ المعلومة به طریق التحلیل المسائل الهندسه
- المسئلتان هندسیتان
- زیادات علی کتاب الکرة و الاسطوانة ارشمیدس
- المقالة الاولی و الثانیة من کتاب اقلیدسی فی الاصول
- زیادات لکتاب اقلیدسی فی المعطیات
- اختصار دعاوی المقالة الاولی من کتاب اقلیدس
- قول علی ان فی الزمان المتناهی حرکة غیر متناهیة