یهود
یَهود
قوم سامی‌نژاد که در عهد باستان ساکن فلسطین بودند. این قوم ظاهراً در هزاره سوم قبل از میلاد از بین‌النهرین به فلسطین کوچید و از آن‌جا به مصر رفت و در زمان حضرت موسی به کنعان بازگشت. یهودیان، پیش از آن‌که کنعان را به تصرف خود درآورند، چندین سال در بیابان سینا آواره و سرگردان بودند. داود نبی، درپی فتوحات شاؤل، فلسطینیان را شکست داد و متصرفات یهودیان را تا آن سوی نهر اردن گسترش داد. سلیمان نخستین معبد یهودیان (← هیکل) را بنا نهاد. قبایل سرزمین‌های شمالی نیز به رهبری یربعام دولتی دیگر را تشکیل دادند. این دو دولت مدام با یکدیگر در ستیز بودند. دولت یهودا، به بنیادگذاری سلیمان نبی، پیوسته از طرف آشوریان و مصریان تهدید می‌شد. بابلیان هیکل را در ۵۸۳پ‌م ویران کردند و پس از آن که کوروش کبیر آنان را آزاد کرد و به سرزمین خودشان بازگرداند، از نوساخته شد (۵۱۶پ‌م). درپی کشمکش طولانی صدوقیان و فریسیان، رومیان بر قوم یهود مسلط شدند. شورش‌های بعدی یهودیان برای بازپس‌گیری سرزمین فلسطین هرگز نتیجه نداد. یهودیان تا پیش از تشکیل‌دادن رژیم اشغالگر قدس در نیمۀ قرن ۲۰، در اطراف و اکناف عالم آواره بودند. میان ایرانیان و یهودیان از دیرباز پیوندهای استوار برقرار بوده است. کوروش کبیر که یهودیان را از اسارت رهاند، در شمار انبیای یهودیان است. نام همسر یهودی خشایارشا، استر، نیز در کتاب مقدس آمده است. او به‌یاری پسر عم خود، مردخای، کشتار یهودیان به‌دست هامان، وزیر خشایارشا، را فرونشاند. یهودیان سرزمین ایران را دومین سرزمین مقدس خود می‌دانند. میان یهودیان و مسلمانان نیز، جز دو غزوۀ پیامبر اسلام (بنی قریضه و خیبر)، مناسبات نیکو برقرار بوده است. در اسلام به آن‌ها اجازۀ داشتن ملک داده شده است. در ممالک مسیحی، برای جلوگیری از ریشه‌دواندن و جاگیرشدن، به آن‌ها اجازۀ داشتن ملک نمی‌دادند. به‌همین سبب یهودیان مجبور شدند اموال خود را به‌صورت نقدینه نگه دارند و از راه رباخواری به ثروتمندترین قوم دنیا بدل شوند. یهودیان در جامعۀ اسلامی باید تکه پارچه‌ای زردرنگ بردوش (← زنار) خود ببندند تا از مسلمانان متمایز باشند. لفظ «یهود» هشت‌بار و لفظ «یهودی» یک‌بار در قرآن به‌کار رفته است. مراد از «یهود» در قرآن، همانا یهودیان معاصر پیامبر اسلام، ساکن در شبه‌جزیرۀ عربستان، است. هرجا هم که مراد یهودیان قدیم بوده است، لفظ «بنی‌اسرائیل» به‌کار رفته است. در سه جا نیز لفظ «هود» به «یهود» اشارت دارد. یهودیان در قرآن به‌دلایلی چون گوساله‌پرستی، کشتن انبیا به ناحق، قساوت قلب و انکار آیات الهی نکوهیده شده‌اند. در یک مورد نیز به‌دلیل نسبت ناروایی که به خداوند می‌دهند مورد لعن و نفرین قرار گرفته‌اند (مائده، ۶۴) برخی نعمت‌های الهی نیز که به یهودیان ارزانی داشته شده است، به تصریح قرآن، عبارت‌اند از رهانیده‌شدن از زیر یوغ آل فرعون، شکافته‌شدن دریا در‌برابر ایشان و ارزانی‌شدن تورات به موسی (ع). در قرن اخیر یک بار قرآن کریم با حذف آیاتی از آن‌که در نکوهش قوم یهود است، از سوی صهیونیست‌ها چاپ و توزیع شد ولی با عکس‌العمل به‌موقع علمای اسلامی، قرآن‌های محرَّف جمع‌آوری و معدوم شد.