گرز
گُرز
(یا: کوپال؛ عمود) از کهن‌ترین سلاح‌های بشری، متشکل از یک دستۀ چوبی ستبر و محکم و سری فلزی به‌شکل گوی یا کلّۀ جانورانی چون گاو، اسب، یا شیر. به‌کاربردن گرز نیازمند زور بازوی زیاد است. در قدیم جنگاور گرزدار می‌کوشید با کوبیدن سلاح خود بر سپر، کلاه‌خود، و جوشن دشمن، او را از پای درآورد. استفاده از گرز تا قرون میانه معمول بود. پادشاهان به‌هنگام بر تخت نشستن و تاج‌گذاری گرزی کوچک به نشانۀ اقتدار و حاکمیت به‌دست می‌گرفتند. این رسم هنوز در برخی کشورها معمول است. در اسطوره‌ها، حماسه‌ها و تواریخ ایران از گرز بسیار یاد شده است. گرز گاوسر فریدون، در اسطوره، و گرز هفده‌منی شاه منصور مظفری در تاریخ ایران شهرت دارد. در جنگ چالدران، دستۀ تخصصی گرزداران شاه اسماعیل صفوی، که به «چرخچی» معروف بودند، خود را به میان صفوف دشمن می‌رسانند و با چرخیدن به دور خود و چرخاندن گرز با چند حریف می‌جنگیدند. میل زورخانه در ورزش باستانی در واقع نمادی از گرز است، که از آیین کهن میترایی برجای مانده است. نیز ← دبوس