نمک
نَمک (salt)
در شیمی، ترکیب تشکیل‌شده از یک اسید و یک باز[۱]، حاصل از جایگزینی همه یا بخشی از هیدروژن موجود در اسید با فلز یا رادیکالی الکترون‌دهنده[۲]. کلرید سدیم[۳] (← نمک_طعام) از نمک‌های رایج است. نمک‌ها ممکن است براثر واکنش شیمیایی بین یک اسید و یک باز یا براثر جایگزینی هیدروژن یک اسید با یک فلز (← واکنش_جایگزینی) حاصل شوند. یون‌ها در حالت جامد معمولاً با آرایش منظمی شکل می‌گیرند و تشکیل کریستال می‌دهند. برخی از نمک‌ها فقط به‌صورت هیدرات‌ها[۴] و در ترکیب با آب کریستال‌های پایدار تشکیل می‌دهند. بسیاری از نمک‌های معدنی[۵] به‌راحتی در آب حل می‌شوند و الکترولیت[۶]هایی تولید می‌کنند که رسانای الکتریسیته‌اند.
فرمول. از آن‌جا که همۀ نمک‌ها از لحاظ الکتریکی خنثی‌اند، فرمول نمک با حصول اطمینان از مساوی‌بودن تعداد بارهای مثبت و منفی یون‌ها نوشته می‌شود.
تهیه. از روش‌های گوناگونی برای تهیۀ نمک‌ها در آزمایشگاه استفاده می‌کنند. انتخاب هر روش بر‌اساس دسترسی به مواد آغاز‌کننده و محلول یا نا محلول‌بودن نمک حاصل صورت می‌گیرد:
(I) اسید + فلز، برای نمک‌های منیزیوم[۷]، آهن و روی
(II) اسید + باز، برای نمک‌های منیزیوم، آهن، روی، و کلسیم[۸]
(III) اسید + کربنات[۹]، برای نمک‌های همۀ فلزات
(IV) اسید + قلیا[۱۰]، برای نمک‌های سدیم[۱۱]، پتاسیم[۱۲]، و آمونیوم[۱۳]
(V) ترکیب مستقیم[۱۴]، برای سولفیدها[۱۵] و کلریدها[۱۶]
(VI) تجزیۀ دوگانه[۱۷]، برای نمک‌های نامحلول[۱۸].
در روش‌های (I) و (III) مقدار فراوانی واکنش‌دهندۀ[۱۹] جامد به اسید اضافه می‌کنند تا اطمینان یابند از اسید چیزی باقی نمی‌ماند. جامد اضافی با تصفیه از محلول نمک جدا می‌شود. محلول زیر صافی نیز تا رسیدن به حجم بسیار کم می‌جوشد و سپس سرد و متبلور می‌شود. سپس، بلورهای نمک تصفیه و روی کاغذ صافی خشک می‌شوند. در روش (IV) از شناساگر[۲۰] برای شناسایی حجم اسید لازم برای خنثی‌سازی[۲۱] قلیا یا فرآیند عکس آن استفاده می‌کنند. پس از خنثی‌سازی، رنگ حاصل را با کربن فعال[۲۲] حذف می‌کنند یا آزمایش را بار دیگر و بدون شناساگر تکرار می‌کنند. محلول حاصل تا رسیدن حجم کم می‌جوشد و خنک می‌شود تا نمک متبلور گردد. سپس بلورها را از صافی می‌گذرانند و مانند روش (I) و (III) خشک می‌کنند. در روش (V) نمک در یک مرحله تولید می‌شود و نیازی به خشک‌کردن نیست. در روش (VI) دو محلول را مخلوط می‌کنند و هم می‌زنند. سپس، نمک ته‌نشین‌شده را تصفیه می‌کنند و به‌خوبی با آب می‌شویند تا ناخالصی‌های محلول آن حذف شود. آن‌گاه آن را در مجاورت هوا یا در کوره‌ای با دمای ۶۰ تا ۸۰ درجۀ سانتی‌گراد خشک می‌کنند.