استالین، یوسیف (۱۸۷۹ـ۱۹۵۳)
| یوسیف استالین Joseph Stalin | |
|---|---|
| زادروز |
۱۸۷۹م |
| درگذشت | ۱۹۵۳م |
| ملیت | روسیه ای |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
اِسْتالین، یوسیف (۱۸۷۹ـ۱۹۵۳)(Stalin, Joseph)
(به روسی «مرد پولادین»؛ نام اصلی: یوسیف ویساریونوویچ جوگاشویلی[۱]) سیاستمدار اهل شوروی. عضو کمیتۀ رهبری انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ بود و در ۱۹۲۲ دبیر کل حزب کمونیست شد. پس از مرگ لنین در ۱۹۲۴، استالین درصدد ایجاد «سوسیالیسم در یک کشور» برآمد و مخالف نظر تروتسکی[۲] بود، که عقیده داشت بی‌وقوع انقلاب در اروپای غربی استقرار سوسیالیسم در روسیه ممکن نیست. تا ۱۹۲۷ این مبارزۀ عقیدتی را با موفقیت پیش برد و از ۱۹۲۸ طرح‌های پنج‌ساله‌ای را برای اشتراکی‌کردن صنعت و کشاورزی آغاز کرد. همۀ مخالفان را در جریان پاکسازی بزرگ[۳] (۱۹۳۶ـ۱۹۳۸) از میان برد. در جنگ جهانی دوم، استالین عملیات نظامی بر ضد آلمان را هدایت می‌کرد و نه تنها شوروی را از مهلکۀ جنگ رهانید، بلکه آن را به یک ابرقدرت تبدیل کرد، اما این امر سبب نابودی بسیاری از مردم کشورش شد. پس از جنگ، استالین اروپای شرقی را به‌سرعت به مجموعه‌ای از کشورهای اقمار شوروی تبدیل کرد و در داخل شوروی نیز حکومت استبدادی را ادامه داد، اما پس از مرگش، خروشچف[۴] و دیگر مقامات شوروی کارهای او را نفی کردند. استالین در گرجستان زاده شد. پدرش کفاش بود. در مدرسۀ مذهبی درس خواند و به‌سبب تبلیغ اندیشه‌های مارکسیستی از مدرسه اخراج شد. در ۱۸۹۸ به عضویت حزب سوسیال دموکرات درآمد و در ۱۹۰۳ به لنین و بلشویک‌ها پیوست. در فاصلۀ ۱۹۰۳ تا ۱۹۱۳ چند بار به سیبری تبعید شد. سپس به عضویت دفتر سیاسی حزب کمونیست درآمد و در کمیتۀ انقلاب اکتبر[۵] تشکیل جلسه داد. در مدت کوتاهی حامیان و هواداران قدرتمندی (ازجمله مولوتوف[۶]) به‌دست آورد؛ در ۱۹۲۱ کمیسر خلق ملت‌ها در دولت شوروی و درنتیجه مسئول اجرای حکمی بود که به همۀ ملت‌های امپراتوری روسیه حقوقی یکسان اعطا می‌کرد و در ۱۹۲۲ به دبیرکلی حزب کمونیست رسید. در دهۀ ۱۹۳۰، در مقام دیکتاتور شوروی، همۀ دشمنان واقعی و خیالی خود را از میان برد، ازجمله یهودی ستیزی او به اعدام نوزده تن از فعّالان یهودی (۱۹۵۲) به اتهام شرکت در «توطئه‌ای صهیونیستی» انجامید.