پروکلوس

پِروکْلوس (ح ۴۱۰ـ۴۸۵ م)(proclus)

(در متون اسلامی: اَبْرُقْلُس) آخرین فیلسوف مهم یونان باستان، متنفذّترین نمایندۀ مکتب آتنیِ‌ نوافلاطونی. در قسطنطنیه متولد شد، در اسکندریه نزد اولومپیودوروس، درس خواند. سپس در آتن به آکادمی پیوست و سرانجام مدیر آن‌جا شد. از ویژگی‌های این مکتب، که تحت تأثیر ایامبلی‌خوس قرار داشت، نظرورزی پیچیدۀ متافیزیکی و گرایش به بی‌دینی و جادو بود. پروکلوس شکل منظمی به این سنت بخشید. پروکلوس، همانند فلوطین دربارۀ وجود واقعیتی غایی و وصف‌ناپذیر، یعنی احدیت، تعلیم می‌داد و بر آن بود که واقعیت‌های کوچک‌تر، ازجمله انسان و جهان مادی، در طی فرآیند صدور (فیض) از همین وجود واحد پدید می‌آیند. بر‌طبق این سنت، هدف فلسفه عبارت است از فراگذاشتن از محدوده‌های حواس و عقل آدمی و در نتیجه گشودن راه در جهت برقراری وحدت عرفانی فرد با احدیت. این الهیات سلبی یا تنزیهی ، در اصل، تعبیری دینی از اندیشۀ افلاطون است. مهم‌ترین نوشته‌های برجای‌ماندۀ پروکلوس، غیر از شرح‌هایش بر آثار افلاطون، عبارت‌اند از اصول الهیات والهیات افلاطونی.