ساردنی
سارْدِنی (Sardinia)
(به ایتالیایی: ساردنیا[۱]) جزیرۀ کوهستانی و ناحیۀ ویژۀ خودمختار ایتالیا، در حدود ۲۴۰کیلومتری جنوب غربی پوزۀ[۲] اوربتلو[۳] در توسکان[۴]. ۲۴,۱۰۰ کیلومتر مربع مساحت و۱,۶۵۱,۹۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۲). دومین جزیرۀ بزرگ مدیترانه است و استان‌های کالیاری[۵]، نوئورو[۶]، اوریستانو[۷]، و ساساری[۸] را شامل می‌شود. مرکز آن شهر کالیاری است. چوب‌پنبه، میوه، غلات، توتون، مواد معدنی (سرب، روی، و منگنز)، و مواد پتروشیمی صادر می‌کند. کوستا اسمرالدا[۹] (ساحل زمردین) در شمال غربی و شهرکی متعلق به عصر مفرغ[۱۰] از نقاط دیدنی آن است. ساردنی پس از قرن‌ها سلطۀ خارجی، در ۱۷۲۰ با پیمون[۱۱] متحد شد و این پادشاهی دوگانه، اساس ایتالیای متحد را در ۱۸۶۱ پی‌ریزی کرد. بین ۵۰۰ و ۴۸۰پ‌م ساردنی در تصرف کارتاژها بود. پس از جنگ اول پونی[۱۲] در ۲۳۵پ‌م، روم این جزیره را تصرف و آن را به یک استان تبدیل کرد؛ در ۲۲۷پ‌م کُرس[۱۳] ضمیمۀ این استان و در ۶۷م از آن جدا شد. ساردنی تأمین‌کنندۀ ذرت امپراتوری روم و تولید‌کنندۀ نقره و نمک بود. پس از حمله‌های گوت[۱۴]ها و واندال[۱۵]ها، به تصرف امپراتوری روم شرقی[۱۶] درآمد. در قرن ۱۱م کشور پادشاهی مستقلی بود. آراگون از ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۶م بر جزیره حکومت کرد و از ۱۴۷۸م تا ۱۷۱۳ نایب‌السلطنۀ اسپانیا بر آن تسلط داشت؛ این جزیره سپس به اتریش و سرانجام در ۱۷۱۸ به دوک‌نشین ساووا[۱۷] تعلق یافت که لقب پادشاه ساردنی را بر خود نهاد. ویکتور امانوئل دوم[۱۸]، یکی از فرزندان او، در ۱۸۶۱ پادشاه ایتالیا شد.