صدسال داستان نویسی ایران (کتاب)
صدسال داستان‌نویسی ایران (کتاب)
کتابی پژوهشی از حسن میرعابدینی در بررسی تحول ادبیات داستانی ایران از حوالی 1270 تا 1370 شمسی. این کتاب از کامل‌ترین فرهنگ‌های موجود در حوزه‌ی ادبیات داستانی ایران به شمار می‌رود. هدف نویسنده بررسی تحول ادبیات داستانی از پایان قرن نوزدهم، یعنی دورانی که ادبیات به دفاع از انقلاب مشروطه برخاسته و آن را تدارک می‌بیند، تا انقلاب 1357 و پس از آن است. امتیاز این پژوهش، قرار گرفتن یک رشته توصیف‌های نقادانه‌ی فشرده بر اساس طبقه‌بندی تاریخی است که مشخص کننده‌ی ویژگی‌ها و گرایش‌های ادوار مورد بررسی است. نویسنده پس از تشریح چه‌گونگی شکل‌گیری ادبیات مدرن فارسی تا سال‌های 1340، نکات اصلی نظام جدید نثر فارسی را مطرح می‌کند. از نکات برجسته‌ی کتاب دسته‌بندی نویسندگان دوره‌های مختلف با توجه به سبک‌های متفاوت در نویسندگی است.
جلد اول و دوم کتاب از سال 1366 تا 1368 توسط نشر تندر با عنوان صدسال داستان‌نویسی در ایران چاپ و در سال 1369 همین دوجلد توسط ناشر مذکور در یک جلد چاپ و نشر یافت. در سال 1377 ویراست دوجلد نخست به علاوه‌ی جلد سوم و نهایتا در سال 1383 جلد چهارم کتاب توسط نشر چشمه منتشر شده. در سال 1396 آخرین چاپ مجموعه تاکنون (چاپ ششم) با جلد سخت، در دو مجلد و مجموع 1608 صفحه‌ی رقعی انتشار یافته است.
میرعابدینی در جلد نخست این مجموعه، به سراغ پدران داستان‌نویسی ایران می‌رود و طلوع ادبیات جدید این سرزمین را، مقارن با نهضت مشروطه‌خواهی و تجددطلبی ایرانیان، بررسی می‌کند و این‌چنین است که روایتش از تاریخ ادبیات مدرن ایران، همسو با تحولات تاریخی کشور پیش می‌رود و ظهور سبک‌ها و نویسندگان جدید و تغییرات در نوع نگاه و لحن‌های داستانی را در بستری تاریخی و اجتماعی دنبال می‌کند. حسن میرعابدینی روایت خود را با دسته‌بندی موضوعی (یا ژانری) آثار پی می‌گیرد و به این ترتیب در هر جلد این مجموعه، نام بسیاری از نویسندگان بیشتر از یک بار آمده است، چون ممکن است در دوره‌های مختلف کاری‌شان آثاری متنوع و متفاوت پدیده آورده باشند. جلدهای اول و دوم این مجموعه از اولین تلاش‌های نویسندگان در زمان مشروطه آغاز می‌شود و تا 1357 پیش می‌آید و جلدهای بعدی تا دهه‌ی 1370 را در برمی گیرد.
سرفصل‌های کتاب:
جستجوی هویت و امنیت (از نخستین تلاش‌ها تا 1320)
ادبیات مشروطه
رمان اجتماعی
آرمان‌خواهی و تبلیغ (از 1320 تا 1332)
رمان به مثابه کالا
جمالزاده: بازگشت به گذشته
گرایش‌های ادبی نو
شکست و گریز (از 1332 تا 1340)
پاورقینویسی
گرایش‌های تازه‌ی ادبی
بیداری و به خودآیی (از1340 تا 1357)
به سوی عرصه‌های نو
در خیال روزهای روشن
رمان تاریخ‌گرا
ادبیات روستایی و اقلیمی
زندگی در شهرهای بزرگ: کارمندان و روشنفکران
رمان به منزله‌ی سرگذشت نسل
رمان به عنوان سند اجتماعی
داستان‌نویسان مدرنیست
سال‌های شور و التهاب (از 1357 تا 1370)
عوامل مؤثر در شکل‌گیری فضای ادبی
در آستانه‌ی عصر رمان
وقایع‌نگاری‌های داستانی
ادبیات اقلیمی و روستایی
ادبیات و جنگ
سال‌های پس از جنگ
رمان تاریخ‌گرا
صداهای تازه
داستان‌نویسان زن
مؤخره
یادداشت‌ها
نمایه