فرهادی، اصغر
اصغر فرهادی (خمینی‌شهر ۱۳۵۱ش )
| اصغر فرهادی | |
|---|---|
| زادروز |
1351 |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | کارشناسی ادبیات نمایشی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد از دانشگاه تربیت مدرس |
| شغل و تخصص اصلی | کارگردان و فیلمنامه‌نویس |
| آثار | رقص در غبار (۱۳۸۱)، شهر زیبا (۱۳۸۲)، چهارشنبه‌سوری (۱۳۸۴)، دربارۀ اِلي (۱۳۸۷)، جدايي نادر از سيمين (۱۳۸۹)، گذشته (2013)، فروشنده (1394)، همه می‌دانند (2018)، قهرمان (1400) |
| گروه مقاله | سینما |
| جوایز و افتخارات | دو جايزه‌ی اسکار، جایزه بهترین کارگردانی جشنواره کن، جايزه گلدن گلوب، جایزه‌ی هیئت داوران و جایزه‌ی خرس طلایی از جشنواره فیلم برلین، جایزه بزرگ هیئت داوران کن |
کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایرانی. دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی تئاتر از دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دارای مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه تربیت مدرس است. ابتدا به کار در تلویزیون پرداخت و مجموعه‌ی تلویزیونی داستان یک شهر (۱۳۷۹) را ساخت. اولین فعالیت او در سینما، با نوشتن فیلم‌نامۀ فیلم ارتفاع پست (۱۳۸۰) به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا شکل گرفت. این فیلم، داستان یک هواپیماربایی را روایت می‌کند. با توجه به این‌که تمام فیلم داخل هواپیما فیلمبرداری شده و از تنوع صحنه‌ی معمول در سینما به دور است، داستان پر فراز و نشیبی که فرهادی راویت کرده نقش به‌سزایی در جلب نظر مخاطبان دارد. اولین فیلم بلند او در مقام کارگردان، رقص در غبار (۱۳۸۱) نام دارد که برایش تندیس زرین بهترین فیلمنامه از جشن خانهی سینما و همچنین، جایزه بهترین کارگردانی جشنواره‌ی آسیاپاسیفیک[۱] را به ارمغان آورد. دومین فیلم وی، شهر زیبا (۱۳۸۲)، زندگی نوجوانی را روایت می‌کند که به دلیل قتل عمد به اعدام محکوم شده و آخرین روزهای زندگی‌اش را در کانون اصلاح و تربیت سپری می‌کند. فیلمنامه‌ی سومین اثر بلند وی، چهارشنبه‌سوری (۱۳۸۴)، با همکاری مانی حقیقی نوشته شد. این فیلم با بازی هدیه_تهرانی، ترانه_علیدوستی، پانته‌آ بهرام و حمید فرخ‌نژاد، داستان زندگی در حال فروپاشی یک زوج را به تصویر می‌کشد و دختر نظافتکاری که در آستانه‌ی سال نو، به خانهی این زوج پا گذاشته است، ناخواسته در جریان زندگی آن‌ها قرار می‌گیرد. این فیلم نامزد 9 سیمرغ بلورین در جشنواره‌ی فیلم فجر بود که در این میان، سیمرغ‌های بلورین بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین تدوین، و همچنین سیمرغ بلورین فیلم محبوب تماشاگران را به دست آورد. بعد از این اثر، فرهادی سه فیلمنامه نوشت: کنعان با همکاری مانی حقیقی و به کارگردانی وی، دایره زنگی به کارگردانی همسرش پریسا بخت‌آور و همچنین محاکمه در خیابان به کارگردانی مسعود_کیمیایی.
جهش بزرگ فرهادی با نویسندگی و کارگردانی دربارۀ اِلی (۱۳۸۷) شکل گرفت. این فیلم با بازی شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، گلشیفته فراهانی، پیمان معادی، صابر ابر و ... داستان سفر گروهی از دوستان قدیمی به شمال ایران را به تصویر می‌کشد. با اتفاق تراژیکی که برای یکی از مسافران رخ می‌دهد، فاجعه شکل می‌گیرد. هنر فرهادی در نمایش این شرایط بحرانی و قضاوت آدم‌های حاضر در ماجرا نسبت به یکدیگر، این اثر را تأثیرگذار و به یاد ماندنی کرده است. درباره‌ی الی نخستین اثر فرهادی بود که نمایش نسبتاً گسترده‌ای در خارج از مرزهای ایران داشت و موجب تحسین منتقدان مطرح سینمای جهان شد. خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی از جشنواره‌ی فیلم برلین[۲]، 3 سیمرغ بلورین از جشنواره‌ی فیلم فجر و 6 تندیس زرین از خانهی سینما، بخشی از جوایزی است که اصغر فرهادی برای این فیلم دریافت کرد.
جدايی نادر از سيمين (۱۳۸۹)، پنجمین اثر فرهادی با بازی لیلا_حاتمی، پیمان معادی، شهاب حسینی و ساره بیات، داستان رابطه‌ی زوجی در آستانه‌ی طلاق را روایت می‌کند. مانند چهارشنبه‌سوری، در اینجا هم زنی با توان اقتصادی پایین، برای کار به خانهی این زوج می‌آید و با یک حادثه، تضادی بین دو خانواده شکل می‌گیرد که با فراز و نشیبی نفس‌گیر، بیننده را تا انتهای فیلم کنجکاو نگه می‌دارد. جدایی نادر از سیمین موفق به کسب جوایز بین‌المللی چشمگیری شد. از جمله: جايزه‌ی اسکار[۳] ۲۰۱۱، جايزه‌ی گلدن گلوب[۴]، جایزه‌ی هیئت داوران و جایزه‌ی خرس طلایی از جشنواره فیلم برلین، جایزه‌ی ایندیپندنت اسپیریت[۵] بهترین فیلم خارجی زبان، جایزه‌ی بودیل بهترین فیلم خارجی زبان[۶] و جایزه‌ی سزار بهترین فیلم خارجی[۷]. اين اثر، اولين فيلم ايراني بود که موفق به دريافت جايزه‌ی اسکار گرديد. به این ترتیب، موقعیت فرهادی به عنوان کارگردانی جهانی تثبیت شد و این فیلم با استقبال بالای بینندگان، در نقاط مختلف جهان به نمایش درآمد.
بعد از این موفقیت بی‌سابقه، فرهادی چالشی جدید را تجربه کرد و فیلمی فرانسه‌زبان به نام گذشته[۸] (2013) را ساخت که در آن، تنها بازیگر ایرانی فیلم، یعنی علی مصفا، پس از چهار سال حضور در ایران به فرانسه باز می‌گردد و متوجه می‌شود که همسر سابقش درگیر ماجرای عاشقانه‌ی پرفراز و نشیبی شده است. گذشته نامزد دریافت نخل طلا از جشنواره‌ی کن[۹] شد و نخل طلای بهترین بازیگر زن و جایزه‌ی کلیسای جهانی جشنواره فیلم کن را به دست آورد.
بعد از فیلم گذشته، فرهادی به ایران برگشت و فروشنده (1394) را با بازی ترانه علیدوستی و شهاب حسینی ساخت. این فیلم که به نمایشنامه‌ی مرگ فروشنده، اثر آرتور میلر، ارجاعی آشکار دارد، درباره‌ی زوجی است که خانه‌ای را به تازگی اجازه کرده‌اند و بعد از مدت کوتاهی، متوجه گذشته‌ی مشکوک مستأجر قبلی می‌شوند. فروشنده جایزه‌ی بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد جشنواره‌ی کن را به دست آورد و همچنین، برنده‌ی اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان شد. فرهادی در اعتراض به فرمان منع ورود شهروندان ایران و پنج کشور دیگر به خاک آمریکا که توسط دونالد_ترامپ وضع شده بود، برای دریافت جایزه به آمریکا نرفت.
فیلم بعدی او، به نام همه می‌دانند، با بازی خاویر باردم[۱۰] و پنه‌لوپه کروز[۱۱]، در اسپانیا فیلمبرداری شد. این فیلم داستان یک آدم‌ربایی را تعریف می‌کند که در خلال آن، مانند تمام آثار دیگر فرهادی، قضاوت تردیدآمیز انسان‌ها نسبت به یکدیگر و تفاوت واکنش هر کدام از آن‌ها در شرایط بحرانی، برجسته می‌شود.
آخرین فیلم فرهادی، با عنوان قهرمان، در هفتادوچهارمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم کن (2021) برنده‌ی جایزه بزرگ هیات داوران جشنواره شد. این جایزه پس از نخل طلا مهم‌ترین جایزه‌ی کن است.