روسی خان، مهدی (تهران ۱۲۵۴ـ ۱۳۴۶ش)
مهدی روسی‌خان (تهران ۱۲۵۴ـ ۱۳۴۶ش)
| مهدی روسی خان | |
|---|---|
| زادروز |
تهران ۱۲۵۴ش |
| درگذشت | ۱۳۴۶ش |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | ایوانف |
| شغل و تخصص اصلی | عکاس |
| شغل و تخصص های دیگر | فیلمبردار |
| گروه مقاله | سینما |
(نام دیگر: ایوانف) عکاس و فیلمبردار ایرانی. از پدری انگلیسی و مادری روس به‌دنیا آمد. مؤسس سینمای عمومی در ایران و سینما فاروس بود. پس از میرزاابراهیم‌خان، مسئول قسمت عکاس‌خانۀ دارالفنون و عکاس‌باشی دربار شد. در سال 1286ش درست یک سال پس از انقلاب مشروطه دستگاه پروژکتوری خرید و ابتدا در حرم محمدعلی شاه و سپس در سالن سینمای خیابان فردوسی شروع به نشان دادن فیلم‌های 8 تا 9 دقیقه ای کرد. فیلم‌هایی که در ابتدا مخالفت و تحریم سینما توسط علمایی مانند شیخ فضل‌الله نوری را در پی داشت. اما شیخ با دیدن دو سه پرده از فیلم‌ها تحریم را برداشت. ایوانف با یک دستگاه نمایش (سینماتوگراف) و پانزده حلقه فیلمِ صامتِ کوتاه، کارش را با نمایشِ فیلم برای اهل دربار و حرم محمدعلی‌شاه ادامه داد و به‌همین ترتیب شب‌ها دستگاه را با دعوتِ اعیان و رجال به منزل آنان می‌برد. در مهر ۱۲۸۶ش با اجاره‌‌کردنِ خانه‌ای در ابتدای خیابان فردوسی (علاالدوله) تماشاخانۀ عکس متحرک و سپس سالن جدیدی در خیابان ناصری، در حیاط دارالفنون، افتتاح کرد. پس از ناآرامی‌ها و جنجال‌های سیاسی در زمان محمدعلی‌شاه، ابتدا سینمای خود را در دروازۀ قزوین تعطیل کرد. پس از آن در اوایل ۱۲۸۸ش محل سینما فاروس را واگذار کرد و وسایل خود را به ژرژ اسماعیلیف و امیرخان فروخت. در ۱۲۹۱ش به فرانسه رفت و در کسوت گماشتۀ همسر محمدعلی‌شاه تا آخر عمر در آن‌جا ماند.