اتابکان یزد (حک: ۵۳۶ـ۷۱۸ق)
اَتابکان یزد (حک: ۵۳۶ـ۷۱۸ق)
(یا: آل وردان یا آل وردان زور) سلسله‌ای از فرمانروایان محلی یزد و ابرقو. مؤسس این سلسله رکن‌الدین سام ( ـ۵۹۰ق)، پسر وردان زور (روز) و یکی از امیران لشکر یزد بود. در ۵۳۶ق، پس از آن‌که امیر فرامرز بن علی، آخرین امیر آل‌کاکویۀ یزد، در جنگ قطوان به قتل رسید، سلطان سنجر سلجوقی آن دیار را به دو تن از دختران او بخشید، آنگاه رکن‌الدین سام را به اتابکی آن دو گماشت. پس از درگذشت دختران امیر فرامرز، رشتۀ امور رسماً در اختیار رکن‌الدین سام و جانشینان او قرار گرفت. بعد از مرگ سلطان سنجر و فروپاشی سلاجقه، اتابکان یزد مدتی به اطاعت خوارزمشاهیان و زمانی نیز به فرمانبرداری مغولان گردن نهادند. آن‌ها به آبادانی و ایجاد ابنیه، خصوصاً مدارس و احداث روستاها، قنوات و مزارع علاقۀ خاصی داشتند که از جمله می‌توان به احداث مدرسۀ اتابک، مدرسۀ صفوتیه، روستای عزآباد، روستای ده شور، روستای آب شور، باغ طغانشاهی و قدمگاه امام رضا (ع) اشاره کرد. اتابکان یزد ده تن بودند که آخرین آن‌ها حاجی شاه بن یوسف‌شاه بوده است. این سلسله به دست امیر مبارزالدین (مؤسس سلسلۀ آل مظفر) فروپاشید و یزد رسماً به قلمرو آل مظفر پیوست.