رازی، محمد بن زکریا (ری ۲۵۱ـ۳۱۳ق)
رازی، محمد بن زکریا (ری ۲۵۱ـ۳۱۳ق)
| محمد بن زکریا رازی | |
|---|---|
| زادروز |
ری ۲۵۱ق |
| درگذشت | ۳۱۳ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | شیمیدان، فیزیکدان |
| شغل و تخصص های دیگر | اخترشناس و فیلسوف |
| آثار | رسائل فلسفیة؛ الحاوی؛ الطب‌المنصوری؛ کتاب‌الطب‌الملوکی؛ کتاب‌الجدری و الحصبه |
| گروه مقاله | پزشکی |
بزرگ‌ترین طبیب بالینی در قرون میانه، شیمیدان، فیزیکدان، اخترشناس و فیلسوف ایرانی. پس از فراگیری مقدمات علوم در زادگاهش به زرگری مشغول شد و دل به کشف کیمیا داد، تا بدان‌جا که چشمانش معیوب شد. پزشکی ۵۰۰ دینار از او گرفت و چشمانش را معالجه کرد و بدو گفت این شغل، کیمیاست که توانایی کسب بسیار دارد. او، که از جوانی به پزشکی و علوم عقلی علاقه‌مند بود، در مجالس درس علی بن ربّن طبری از علمای یهود، ابوزید بلخی متفکر شیعی و ایرانشهری فیلسوف حاضر شد. مجموعۀ دانش رازی و گسترۀ آن که گاه در آن عناصر مانوی، عرفان گنوسیستی و افکار فیثاغورسی و حتی علایق عددی دیده می‌شود، با بهره‌گیری از دانش همین استادان به دست آمده است. افزون بر این، در تفکر او نوعی باطنی‌گرایی و تمایل به معنویات دیده می‌شود. آرای او در فلسفه چندان برآشوبنده بود که برخی از داعیان اسماعیلی، چون ابوحاتم رازی و ناصرخسرو قبادیانی، و پاره‌ای از متکلمان با او به منازعه و مناظره برخاستند. شک‌باوری رازی فقط مختص فلسفۀ او نیست. او نسبت به اصول نخستین همۀ علومی که بدان اشتغال داشت، تردیدهایی روا داشته است. کتاب او در پزشکی، الشُکوک علی جالینوس، که حاوی تجربیات بیمارستانی و بالینی اوست، مؤید همین مطلب است. مهم‌ترین دستاورد رازی در شیمی کشف الکل است. او، ادارۀ بیمارستانی را در ری و سپس بغداد به‌عهده داشت. رازی در نجوم نیز دستی داشت و بر آن بود که در باب احکام نجوم نباید هیچ پدیدۀ گزارش‌شده‌ای را از نظر دور داشت. ازجملۀ شاگردان رازی می‌توان ابوالقاسم بلخی، ابوالحسن شهید بلخی، ابوالعباس عبدالله ناشی و احمد بن کیّال را نام برد. به رازی تألیف ۲۳۵ اثر در زمینه‌های گوناگون را نسبت داده‌اند. مجموعۀ رساله‌های فلسفی او با نام رسائل فلسفیة در دست است. شماری از مشهورترین آثار او: الحاوی؛ الطب‌المنصوری؛ کتاب‌الطب‌الملوکی؛ کتاب‌الجدری و الحصبه.