ایرانیان

ایرانیان (Persai)
سوگ‌نمایشی نوشتۀ آیسخولوس (اِشیل)، به زبان یونانی قدیم، نخستین اجرا در ۴۷۲پ‌م، در آتن. ایرانیان یگانه‌ تراژدی تاریخی برجای‌مانده از آثار نمایشی یونانیان باستان است. شکوه اسطوره و صحت واقعیات تاریخی (موضوع نمایش‌نامۀ نبرد مشهور سالامیس در ۴۸۰پ‌م است) در تناسبی نبوغ‌آمیز با سبک و شیوۀ بیان، ایرانیان را به یکی از منحصربه‌فردترین و مؤثرترین تراژدی‌های تاریخی روزگار باستان بدل کرده است. طرفه آن‌که صحنۀ وقوع نمایش، به‌خلاف صحنۀ اصلی درگیری نبرد (آتن)، شوش است. آتوسا، (بیوۀ داریوش بزرگ و مادر خشایارشا) صحنۀ خونین نبرد سالامیس را به خواب می‌بیند. پیکی از راه می‌رسد که شرح او از نبرد با آن‌چه آتوسا به خواب دیده برابر است. روح داریوش با تأیید صحّت گزارش پیک، خبر از شکست سال آینده نیز می‌دهد. با پدیدارشدن خشایارشا، روح داریوش ناپدید می‌شود. نوحه‌های او با ناله‌ و فریاد و جامه‌دریدن‌های شرقیانۀ هم‌سرایان به‌هم می‌آمیزد. درخلال سوگ‌سروده‌های هم‌سرایان است که پیام نمایش را می‌شنویم؛ شکست در نبرد سالامیس، کیفر سوءاستفاده از قدرت و ثروت امپراتوری است.

فراخواندن روان داریوش بزرگ به این جهان به خواست آتوسا، اثر جرج رامنی (نقاش)