فاوست
فاوست (ادبیات)(Faust)
جادوگر افسانه‌ای که روحش را به شیطان فروخت. گئورک یوهان فاوست[۱] واقعی ظاهراً عالم و شعبده‌باز آلمانی دوره‌گردی بوده که در ابتدای قرن ۱۶ می‌زیسته است. کریستوفر مارلو[۲]، یوهان ولفگانگ گوته[۳]، هاینریش هاینه[۴]، و توماس مان[۵] و موسیقی‌دان‌هایی همچون فرانتس لیست[۶]، هکتور برلیوز[۷]، شارل گونو[۸]، و ریشارد واگنر[۹] نیز از افسانۀ فاوست الهام گرفته و از آن استفاده کرده‌اند. نخستین کتاب دربارۀ فاوست، با عنوان سرگذشت دکتر یوهان فاوست[۱۰] در ۱۵۸۷ در فرانکفورت[۱۱] انتشار یافت. به‌دنبال آن روایت‌های متعدد و پرآب‌وتاب‌تری و در رأس همه، کتاب داستان‌های حقیقی[۱۲] گ. ر. ویدمان[۱۳]، به شرح گناهان هولناک و مفسده‌های نفرت‌انگیز فاوست جادوگر پرداختند. پفتیتسر[۱۴] بر این اساس دایرة‌المعارفی تألیف کرد که از ۱۶۷۴ تا ۱۷۲۶ به چاپ ششم رسید. مهم‌ترین ویرایش آلمانی این دوره در ۱۷۱۲ به‌همت مؤلفی منتشر شد که خود را «یک مؤمن مسیحی[۱۵]» نامیده بود. این داستان از همان ابتدا به‌سرعت از آلمانی به زبان‌های دیگر ترجمه شد: در ۱۵۸۸ به دانمارکی و طی ۶ سال بعد از آن، به انگلیسی، فرانسوی، هلندی و فلاندری و در ۱۶۱۱ به زبان چک.
نمایش‌نامه. سرگذشت غم‌بار دکتر فاستوس[۱۶] (منتشر شده در ۱۶۰۱ـ۱۶۰۴) اثر کریستوفر مارلو، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس انگلیسی، بر پایۀ ترجمۀ انگلیسی داستان فاوست، در ۱۵۹۴ به اجرا درآمد. بازیگران سیار انگلیسی نسخه‌های متعددی از تراژدی مارلو را به آلمان بردند و نمایش‌نامه‌های عروسکی این داستان نیز تا نیمۀ قرن ۱۸ تماشاگران زیادی داشتند. در ۱۷۵۹ گوتهولد لسینگ[۱۷]، نمایش‌نامه‌نویس آلمانی، در اثر خود (که بخش عمدۀ آن از‌بین رفته است) برای نخستین‌بار نگرش عبوس و بی‌انعطاف سنتی به این داستان را کنار گذاشت و روحی نو و متساهل در آن دمید. یوهان ولفگانگ فون گوته، رمان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس آلمانی، تراژدی گرتشن[۱۸] (روابط عشقی، اغوا و مرگ یک دختر روستایی عادی) را در شاهکار خود فاوست به نمایش درآورد که کار نوشتن آن را در ۱۷۷۰ـ۱۷۷۱ آغاز کرده بود. بخشی از این اثر در ۱۷۹۰ انتشار یافت، اما منبع اصلی فاوست[۱۹]، که لوئیزه فون گوخهاوزن[۲۰] بین ۱۷۷۶ و ۱۸۸۰ به نسخه‌برداری از آن مشغول بود، نشان‌دهندۀ آن بود که گوته تا پیش از نقل مکان به وایمار[۲۱] روی آن کار می‌کرده است. نسخۀ کامل بخش اول، شامل وقایع مربوط به گرتشن، در ۱۸۰۸ انتشار یافت و بخش دوم که به رستگاری فاوست می‌انجامد، در ۱۸۳۱ تکمیل شد. روایت گوته را عموماً بزرگ‌ترین دستاورد ادبی افسانۀ فاوست می‌دانند؛ چنان‌که برخی آن را «کمدی الهی» اومانیسم قرن ۱۸ دانسته‌اند و هاینریش هاینه، شاعر و روزنامه‌‌نگار رمانتیک، آن را «کتاب مقدس غیردینی» آلمانی‌ها نامیده است. توماس مان، رمان‌نویس آلمانی قرن ۲۰، در رمان دکتر فاستوس[۲۲] این داستان را موضوع کار خود قرار داد. در این رمان، آدریان لِوِرکون[۲۳] آهنگ‌ساز، با مبتلا کردن عمدی خود به بیماری مقاربتی، به توان هنری کم‌نظیری دست پیدا می‌کند اما در نهایت به اختلال فکری و درماندگی جسمی دچار می‌شود.
موسیقی. فاوست گوته الهام‌بخش آثار مهم و مفصلی در زمینۀ موسیقی بوده است. هکتور برلیوز، آهنگ‌ساز رمانتیک فرانسوی، این داستان را در قالب سمفونی کورالی با عنوان نفرین فاوست[۲۴] در ۱۸۴۶ در پاریس اجرا کرد. متن این اثر از ترجمه ژرار دو نروال[۲۵]، شاعر فرانسوی، گرفته شده بود که آریگو بوئیتو[۲۶](۱۸۴۲ـ۱۹۱۸)، آهنگ‌ساز ایتالیایی، در مفیستوفله[۲۷] (میلان ۱۸۶۸) و پس از او شارل گونو نیز در اپرای پنج‌قسمتی خود با نام فاوست (پاریس ۱۸۵۹)، آن را دستمایۀ کار خود قرار دادند. تراژدی گوته همچنین الهام‌بخش فرانتس لیست، پیانیست و آهنگ‌ساز مجار، در سمفونی فاوست[۲۸]، و ریچارد واگنر، آهنگ‌ساز آلمانی، در اُوِرتور فاوست[۲۹] بوده است.
- ↑ Georg/Johann faust
- ↑ Christopher Marlowe
- ↑ Johann Wolfgang Geothe
- ↑ Heinrich Heine
- ↑ Thomas Mann
- ↑ Franz Liszt
- ↑ Hector Berlioz
- ↑ Charles Gounod
- ↑ Richard Wagner
- ↑ Historia von Dr Johann Fausten
- ↑ Frankfurt
- ↑ Wahrshafftige Historien /True Stories
- ↑ GR Widmann
- ↑ Pftizer
- ↑ ein Christlich Meynender /á Christian believer
- ↑ Tragical History of Dr Faustus
- ↑ Gotthold Lessing
- ↑ Gretchen
- ↑ Ur faust
- ↑ Luise von Gochhausen
- ↑ Weimar
- ↑ Dr Faustus
- ↑ Adrian Leverkuhn
- ↑ La Damnation de Faust
- ↑ Gerard de Nerval
- ↑ Arrigo Boito
- ↑ Mefistofele
- ↑ Faust Symphony
- ↑ Faust Overture