سید محمود خان دیبا علاءالملک
سید محمود خان دیبا علاءالملک (1258-1344ق)
(نیز با نام: میرزا محمود علاءالملک طباطبایی دیبا (شعاع‌الدوله)) از دولتمردان و رجال متنفذ عصر قاجار، پسر میرزا علی اصغر مستوفی و برادر میرزا محمد رفیع طباطبایی نظام العلماء، و جد پدری فرح دیبا همسر سوم محمدرضا شاه پهلوی. در تبریز متولد شد. در جوانی، برای تحصیل همراه با میرزا غفار خان صدیق‌الملک به تفلیس رفت و پس از بازگشت، به عضویت وزارت امور خارجه درآمد و سالیان سال آن‌جا به خدمت مشغول بود. علاءالملک در 1287ق برای بعضی مذاکرات سرحدی ایران و افغانستان، به دربار لندن مأموریت موقت یافت و با مساعی حاجی محسن خان وزیر مقیم لندن با وزارت خارجه انگلیس تبادل افکار یافت و قرار قطعی تعیین حدود ایران و افغانستان را داد. مأموریتش شش ماه به طول انجامید.
در 1303ق به وزیر مختاری روسیه منصوب شد و نزدیک به 9 سال (تا 1312ق) وزیر مختار بود. او عامل مؤثری در مناسبات میان ایران و روس شد. سپس، در ۱۳۱۲ق به عنوان سفیر ایران در استانبول منصوب شد. پیش از او، این سمت بر عهدۀ برادرش اسدالله ناظم‌الدوله بود. میرزا رضا خان ارفع الدوله، به جای او، به وزیر مختاری ایران در پترزبورگ منصوب شد. در 1313ق و پس از کشته شدن ناصرالدین شاه، علاءالملک به تهران احضار و مامور سفارت عثمانی شد.
امین‌السلطان دستور دستگیری سه تن از آزادی خواهان بزرگ عصر مشروطه (شیخ احمد روحی، میرزا آقاخان کرمانی، و میرزا حسن خان خبیرالملک) را که به دولت عثمانی پناهنده شده بودند، به او داد. تلاش‌های او در دستگیری آن سه تن به نتیجه رسید، اما در مورد دستگیری سید جمال‌الدین اسدآبادی کاری از پیش نبرد و به دربار تهران احضار شد. او در 1325ق در دورۀ مشروطه در کابینۀ میرزا علی اصغر خان امین‌السلطان، وزیر دادگستری شد. مدت کوتاهی نیز در کابینۀ محمد ولی خان سپهسالار اعظم نیز وزیر دادگستری بود. پس از آن کاری به او ارجاع نشد.
علاءالملک در 1304ش (1344ق) در 87 سالگی در تهران درگذشت و در قم، در صحن امین‌السلطان مدفون شد.