پیشکار
پیشکار
به معنای بزرگ‌ترین چاکر و نوکر هر مرد بزرگ و صاحب دستگاه که نیابت کارهای او را برعهده داشته باشد و نیز منصبی دیوانی در دستگاه حکومتی پادشاهان که عنوان نایب‌الحکومۀ شهر را با حضور حاکم آن‌جا داشت. در قرون ۵ تا ۷ق، این واژه برای شخصی که مدیر و مدبّر یا وزیر سلطان بوده به‌کار می‌رفته است. در دورۀ قاجار، پیشکار نایب‌الحکومۀ ولایات بود. چون در متون دوره‌های صفوی تا قبل از قاجار کاربرد آن دیده نشده است، شاید وظیفۀ پیشکار در این دوره‌ها همانند دوره قاجار بوده باشد. در واقع پیشکار، حاکم واقعی ولایت بود و حاکمان شهرها که بیشتر شاهزادگان جوان و بی‌تجربه بودند، زیر نظر او تعلیم می‌دیدند. گاهی نیز این پیشکاران برضد حاکم می‌شوریدند تا حکومت را در دست گیرند. برای جلوگیری از این امر، پیشکاری نیز برای امور نظامی در نظر گرفته می‌شد تا پیشکار نایب‌الحکومه نتواند از قشون نظامی برضد حاکم شهر استفاده کند. گاه برای رسیدگی به امور مالی یک ولایت، متصدی گمارده می‌شد و به او پیشکار مالیه می‌گفتند که وظیفۀ او محاسبه و دریافت مالیات براساس کتابچۀ مالیاتی بود. به‌سبب همین مسئولیت مالی پیشکاران، در مواردی مستوفی‌گری و پیشکاری یک ولایت به یک نفر داده می‌شد. پیوند منصب پیشکاری با امور مالیاتی چنان نزدیک بود که بعدها این اصطلاح تنها در حوزۀ مالیاتی به‌صورت پیشکار دارایی باقی ماند.