کاروانسرای شاه‌عباسی ده‌نمک
Caravanserai Sha-Abbasi Deh-Namak
| کاروانسرای شاه‌عباسی ده‌نمک | |
|---|---|
| نام فارسی | کاروانسرای شاه‌عباسی ده‌نمک |
| کشور | ایران |
| استان | سمنان |
| موقعیت | روستای ده‌نمک آرادان |
| کاربری | فرهنگی |
| مشخصات معماری | کاروانسرای چهارگوش با مساحت 4300متر |
| زمان ساخت | صفویه |
از کاروانسراهای مربوط به دورۀ صفوی. این بنا که در روستای ده‌نمکِ، ۲۰ کیلومتری شرق آرادان و در ۴۰ کیلومتری شرقی گرمسار، قرار دارد، در سال ۱۳۵۳ در زمرۀ یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در منابع مختلف، آن را از آثار شاه عباس اول و یا شاه اسماعیل صفوی دانسته‌اند. محمدحسن اعتمادالسلطنه در کتاب مطلع الشمس این بنا را از کاروانسراهای شاه‌عباسی دانسته است. اعتمادالسلطنه نوشته که در دورۀ قاجار، حاجی علینقی، تاجر کاشانی، این بنا را مرمت کرده است. کاروانسرا پس از آن نیز تاکنون چندین بار مرمت شده و هم‌اکنون پس از مرمت کلی و بسیار زیبا در سال‌های گذشته، به عنوان مجتمع اقامتی، توریستی و گردشگری مورد استفادۀ عموم قرار می‌گیرد.
مشخصات معماری
کاروانسرا که شکلی چهارگوش با 4300متر مساحت دارد، مشتمل است بر: یک ورودی، چهار ایوان، ۲۴ حجره در طرفین صحن، یک شاه‌نشین، شترخان، برج‌های دیدبانی چهارگانه و بارانداز.
این کاروانسرای بزرگ صحنی در میانه دارد. در میانۀ اضلاع صحن، چهار ایوان هست که با ایوانچه‌های مابین ایوان‌ها ارتفاعی یکسان دارند. حجر‌ه‌های پشت ایوانچه کاملاً هم‌اندازه‌اند. اصطبل‌ها در چهار بخش مجزا بر گرد بنا قرار گرفته‌اند. ورود به این فضاها از گوشه‌های صحن انجام می‌گیرد و حجراتی برای چهارپاداران در این قسمت‌ها تعبیه شده است. سردر ورودی، همراه با طاق‌نماهای طرفین آن، از نمای خارجی کاروانسرا پیش‌تر آمده و ورودی را شاخص کرده است. جز تالار موسوم به شاه‌نشین کاروانسرا که در جانب جنوبی آن قرار دارد، هشتی ورودی، اتاق‌هایی دارد که به نگهبانان و کاروانسرادار اختصاص داشته است. چهار برج مدور در چهار گوشۀ خارجی بنا به آن صورتی مستحکم بخشیده است.