آریا

آریا (موسیقی)(aria)
(در ایتالیایی‌ به‌معنای هوا) ترانۀ تک‌صدایی ملودیک با خصوصیتی اندیشناک، اغلب دارای یک بخش میانی متضاد، بیانگر لحظۀ آشکارشدن حقیقت در عمل نمایشیِ یک اپرا یا اوراتوریو. آریا که در ائورودیکه (۱۶۰۰م) اثر پِری و اورفئو (۱۶۰۷م) ساختۀ مونته‌وردی نیز یافت می‌شد، در آثار آلِسّاندرو اسکارلاتّی و هَندل ساخته و پرداخته‌ترین قالب خود را به‌دست آورد، و تبدیل به یک قطعۀ آهنگین برای خوانندگان اول اپرا شد. نمونه‌ای از آن عبارت است از آریای «هر کجا قدم‌ گذاری» از اوراتوریوی غیرمذهبی سِمِله (۱۷۴۴م) اثر هندل بر شعری از ویلیام کانگریو. آریا به‌مثابه قطعه‌ای مخصوص ساز، قطعه‌ای پرملودی و تقلیدگر یک خط آوازی است. آریا تا اوایل قرن ۱۸ ترانه‌ای سه‌قسمتی بود، که قسمت سوم آن تکرار قسمت اول محسوب می‌شد، و قسمت دومش انواع و اقسام سوژه‌ها، گام‌ها و حالت‌ها را ارائه می‌کرد. نام دقیق‌تر این فرم «آریا دا کاپو» است. پس از مرگ هندل (۱۷۵۹م) و در دوران کودکی موتسارت (دهۀ ۱۷۶۰م) فرم‌های آزادتری پدیدار شدند، که گاهی برمبنای فرم سونات (موتسارت) ساخته می‌شدند، و بعدها شکل خود را از کنش نمایشی اپرا (بتهوون، وبر) یا اوراتوریو (مندلسون) گرفتند.

 

---