درمیان، شهرستان
درمیان، شهرستان (County) Darmian
واقع در نواحی شرقی استان خراسان جنوبی، به مرکزیت اداری شهر اسدیه. در اوایل سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخ 16 اسفند 1383ش با تغییراتی داخلی در بخش درمیانِ شهرستان بیرجند و ارتقاء آن به شهرستان ایجاد شده است. نام درمیان متعلق به یکی از قصبه‌های ناحیۀ قدیم و تاریخی قهستان است که به دلیل قرار گرفتن در میان کوه‌های بلند به این نام خوانده شده. این منطقه در تقسیمات کشوری معاصر تا سال 1384ش تابع شهرستان بیرجند بوده است. شهرستان درمیان در حال حاضر متشکل است از 4 بخش، 8 دهستان (با بیش از 140 روستا با ساکنان دائمی) و 4 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های درمیان و نوغاب[۱]، به مرکزیت شهر اسدیه)، بخش قهستان (مشتمل بر دهستان‌های کوشکک و قهستان، به مرکزیت شهر قهستان[۲])، بخش گزیک[۳] (مشتمل بر دهستان‌های طبس مسینا[۴] و گزیک، و شهرهای گزیک و طبس مسینا، به مرکزیت شهر طبس مسینا) و بخش میاندشت (مشتمل بر دهستان‌های فخرود[۵] و میاندشت، به مرکزیت روستای بورنگ[۶]). براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان درمیان 53,714نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، حدود 27درصد ساکنان شهرستان شهرنشین و بیش از 72درصد روستانشین و عشایرند. شهرستان درمیان در شمال با شهرستان زیرکوه، در غرب با شهرستان بیرجند و در جنوب با شهرستان سربیشه محدود شده و در نواحی شرقی هم با خط مرزی 70کیلومتری با افغانستان (استان شیندند) همسایه است.
شهرستان درمیان با حدود 5,861کیلومترمربع وسعت و ارتفاع حدود ۱,460متر از سطح دریا (در مرکز شهرستان)، به دلیل وجود کوهستان‌های متعدد در شمال، جنوب، غرب و مرکز آن آب و هوای معتدلِ و متمایل به سرد و خشک دارد. مهم‌ترین قلۀ شهرستان کوه گینو با ارتفاع 2,490متر است. حدود 70درصد شهرستان جلگه‌ها و دشت‌های میان‌کوهی و 30درصد آن مناطق کوهستانی است. بادهای شدیدی در فصل تابستان در این شهرستان می‌وزد که در مناطق شرقی شدیدتر است. مردم این شهرستان عمدتاً به گویش فارسیِ بیرجندی سخن می‌گویند و ترکیبی از سنی‌های حنفی و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند. اهالی چند روستای این شهرستان به زبان‌های عربی و بلوچی تکلم می‌کنند. شغل بیشتر مردم شهرستان کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین محصولاتشان گندم، جو، انگور، انار، زرشک، عناب، گردو، بادام، پسته و خشکبار است. قالی‌بافی، پارچه‌بافی، گلیم‌بافی، گبه‌بافی، زیلوبافی، خامه‌دوزی، جاجیم‌بافی، سرمه‌دوزی و سکه‌دوزی در بین مردم شهرستان رونق زیادی دارد و برخی از تولیدات آنها به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود. آب مورد نیاز اراضی زراعی و باغی شهرستان از طریق قنات، چاه و چشمه‌های متعدد تأمین می‌شود. مهم‌ترین رودخانۀ شهرستان فخرود است که از ارتفاعات شمال غربی شهرستان درمیان (کوه گینو)، در اطراف روستاهای نقنج[۷] و نگینان[۸] سرچشمه می‌گیرد و از مرکز دشت‌های بورنگ و درمیان (اسدیه) عبور می‌کند و به سد رزه (در ۳۵کیلومتری جنوب شرق اسدیه) و در پایان به حوضۀ دق تندی در افغانستان می‌پیوندد. پوشش گیاهی درمیان از گونه‌های مختلف درختان، درختچه‌ها و گیاهان علفی تشکیل شده است. از جمله گونه‌های درختی این منطقه: بلوط، سرو، راش، چنار، گردو و انار؛ از جمله گونه‌های درختچه‌ای: گز، خارشتر، تاق و کرت؛ از جمله گونه‌های گیاهی علفی: گون، سلمه تره، کنگر و تره.