خفر، شهرستان
خفر، شهرستان (County) Khafr
| خفر، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | فارس |
| بخش | بخش‌‌های مرکزی و راهگان |
| جمعیت | 42,263نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی مرکزی استان فارس |
| نوع اقلیم | معتدل و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱,۳۵۰متر (مرکز شهرستان) |
| تولیدات و صنایع مهم | گندم، جو، برنج، بادام، انار، گردو، توت، سیب، زردآلو، مرکّبات و خرما |
| برخی بناهای مهم | آرامگاه جاماسب حکیم؛ بقعۀ شیخ خلیفه؛ بقعۀ امامزاده سید نورمحمد؛ تل گورستان برایجان |
| نام لاتین | Khafr |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهرهای باب‌انار و خاوران |
واقع در نواحی مرکزی استان فارس، به مرکزیت شهر باب‌انار. این شهرستان بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۸ش با انتزاع بخش خفر از شهرستان جهرم و با تغییراتی در دهستان‌های آن ایجاد شده است. نام خفر به معنای محکم و استوار، در منابع به صورت‌های خَبْر و خفر و همچنین در یکی از لوح‌های گلی تخت جمشید به شکل کبرپیش آمده است. در دورۀ ساسانیان یکی از رستاق‌های کورۀ اردشیرخُرَّه[۱] بود. در منابع سده‌های ابتدایی اسلامی تا سده‌های 12 و 13ق آن را آبادی، رستاق، ناحیه، شهرک و شهر، گاه تابع شیراز و گاه پررونق ذکر کرده‌اند. در سدۀ 13ق بلوکی با آبادی‌های متعدد در ولایت فارس بود. خفر در تقسیمات کشوری دورۀ رضاشاه تا سال ۱۳۲۳ش، دهستانی (به مرکزیت آبادی خفر) در شهرستان شیراز از استان هفتم (فارس) بود. در همان سال با جدا شدن بخش جهرم از فسا، بخش خفر در شهرستان جهرم تشکیل شد. در ۱۳۶۶ش پنج دهستان در ترکیب بخش قرار گرفتند. در نهایت این بخش در نیمۀ دوم سال 1398ش از جهرم جدا شد و به شهرستان ارتقاء یافت. شهرستان خفر متشکل است از 2 بخش، 6 دهستان (با حدود 60 روستا) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های گل‌برنجی، علی‌آباد، سفیدار و خفر، به مرکزیت شهر باب‌انار)، و بخش راهگان[۲] (مشتمل بر دهستان‌های راهگان و راهگان شمالی، به مرکزیت شهر خاوران). از آنجا که این شهرستان پس از سرشماری سراسری سال 1395ش ایجاد شده، اطلاع دقیقی از جمعیت آن نیست؛ اما مطابق با جمعیت بخش خفر در سرشماری همان سال، جمعیت این شهرستان 42,263نفر بوده است. طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، حدود 27درصد این مقدار شهرنشین و حدود 73درصد روستانشینند. شهرستان خفر در شمال با شهرستان‌های کوار و سروستان، در شرق با شهرستان فسا، در جنوب با شهرستان جهرم، و در غرب با شهرستان فیروزآباد محدود شده است.
شهرستان خفر با حدود 1,800کیلومترمربع مساحت و ۱,۳۵۰متر ارتفاع از سطح دریا (در مرکز شهرستان)، دارای اقلیم معتدل و خشک است. بیشتر آبادی‌های آن در دشت بنا شده‌اند. در این شهرستان بخش‌هایی از رشته کوه زاگرس جنوبی که عمدتآ در جهت شمال غربی - جنوب شرقی امتداد دارند دیده می‌شود. غار تادوان[۳] واقع در ۱۲۰کیلومتری جنوب شرقی شیراز و حدود سه کیلومتری شمال غربی روستای تادوان (در دهستان راهگان شمالی) و دشت ستولون (در حدود سه کیلومتری جنوب غربی تادوان) از دشت‌های مهم میان‌کوهی شهرستان خفر است. رودخانۀ دائمی قره آغاج (از سرشاخه‌های اصلی رود مند) با جریان در خفر زمین‌های کشاورزی این شهرستان را آبیاری می‌کند. شغل اصلی مردم این شهرستان کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین محصولات زراعی و باغی آنها گندم، جو، برنج، بادام، انار، گردو، توت، سیب، زردآلو، مرکّبات و خرما است. مردم خفر فارس‌زبان و شیعۀ دوازده‌امامی هستند. در میان روستانشینان خفر قالی‌بافی رواج دارد.
برخی از بناهای تاریخی این شهرستان: آرامگاه جاماسب حکیم، کنار روستای گاره، در حدود 9کیلومتری جنوب غربی شهر باب انار (از دوره‌های پیش از اسلام)؛ بقعۀ شیخ خلیفه در شهر باب‌انار (مربوط به سدهٔ ۷ق)؛ بقعۀ امامزاده سید نورمحمد در روستای کراده[۴]، دهستان علی‌آباد بخش مرکزی؛ و تل گورستان برایجان[۵]، در روستای برایجان، دهستان علی‌آباد، بخش مرکزی (مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام).