فرانسوی، معماری
فَرانسوی، معماری (French architecture)
معماری صدر مسیحیت. تأثیر مجموعۀ غنی بناهای رومی فرانسه پیش از ظهور مسیحیت (از آمفی‌تئاترها تا معابد و آباره‌ها[۱]) در ساخت کلیساهای مسیحی اولیه مشهود است که حتی پیش از عقب‌نشینی رومی‌ها آغاز شده بود. در ساخت تعمیدگاه سن ژان[۲] در پواتیه[۳] و سرداب ژوئار[۴]، در نزدیکی مو[۵]، هر دو در قرن ۵م، از عناصر معماری رومی[۶] بسیار استفاده شده است.
معماری رومانسک (رومی‌وار[۷]). بناهای قدیمیِ متأثر از معماری رومی، جای خود را به نخستین آثار متمایز رومانسک داد، که در صومعۀ کلونی[۸] (آغاز ساخت در ۱۰۸۸م) به‌اوج خود رسید. این سبک تکامل یافت و ویژگی‌های محلی، ازجمله طاق گهواره‌ای[۹] و سایر انواع طاق، به آن افزوده شد؛ نمونه‌ای در سن فیلیبر[۱۰]، در تورنو[۱۱] (قرن ۱۱م) از آن جمله است.
معماری گوتیک[۱۲]. کلیسای صومعۀ سن دنی[۱۳]، در نزدیکی پاریس (۱۱۳۲ـ ۱۱۴۴م)، نقطۀ آغاز سبک گوتیک شمرده می‌شود، و قوس‌های نوک‌تیز، و استفاده از طاق و تویزه[۱۴] از مشخصات آن است. کلیسای جامع نتردام[۱۵] در پاریس، که ساخت آن در ۱۱۶۰م آغاز شد، نمونه‌ای از سبک گوتیک آغازین[۱۶] است (۱۱۳۰ـ۱۱۹۰م). کلیساهای جامع شارتر[۱۷] (آغاز بنا در ۱۱۹۴م)، رَنس[۱۸] (آغاز بنا در ۱۲۱۱م)، و بورژ[۱۹] (آغاز بنا در ۱۲۰۹م) نمونه‌هایی از معماری گوتیک سرنیزه‌ای[۲۰] (۱۱۹۰ـ۱۲۴۰م) به‌شمار می‌روند. بهترین نمونه‌های معماری گوتیک متأخر[۲۱] فرانسوی، یا به تعبیر فرانسوی‌ها، گوتیک شعله‌سان[۲۲] ۱۳۵۰ـ۱۵۲۰)، که مشبک‌کاری‌های نرم و روان ویژگی آن است، در [۲۳] (ح ۱۴۲۶م) و بورگونی[۲۴] مشاهده می‌شود.
معماری رنسانس[۲۵]. این سبک در اواخر قرن ۱۵م از ایتالیا به فرانسه وارد شد، و به‌تدریج جای سبک گوتیک را گرفت. فرانسیس اول[۲۶] چند معمار ایتالیایی را به فونتن‌بلو[۲۷]، آمبواز[۲۸]، بلوآ[۲۹] و جاهای دیگر دعوت کرد. دیری نگذشت که معماران فرانسوی طراحی به‌شیوۀ جدید ایتالیایی را فراگرفتند و در طی قرن ۱۶، نخستین بخش لوور نو[۳۰] در پاریس (۱۵۴۶)، شاتو[۳۱]ی سن ژرمن[۳۲]، و چندین شاتوی تماشایی دیگر را در درۀ لوآر[۳۳] بنا کردند؛ معماری رنسانس بیشترین تأثیر خود را در همین منطقه گذاشت.
معماری باروک[۳۴]. پس از دورۀ طولانی جنگ‌های دینی، معماری دوباره اهمیت یافت. علاقۀ هانری چهارم به شهرسازی در کارهایی همچون پلاس دِ وژ[۳۵]، در پاریس (آغاز بنا در ۱۶۰۵)، پون نوف[۳۶] و پلاس دوفین[۳۷] متجلی شد. سبک باروک در کار لو وو[۳۸] در شاتوی وُو لو ویکنت[۳۹] (۱۶۵۷ـ ۱۶۶۱)، که طراحی باغ‌های آن کار لَونوتْر[۴۰] است، تجسم یافت؛ دو معمار اخیر کارهای گسترده‌ای را در ورسای[۴۱] به اجرا درآوردند. ژاک لومرسیه[۴۲] بخش‌های قدیمی کاخ ورسای، کاخ سلطنتی[۴۳] (۱۶۳۳)، و کلیساهای سوربون[۴۴] (آغاز بنا در ۱۶۲۶) و سن روک[۴۵] را طراحی کرد، و شهر و شاتوی ریشِلیو[۴۶] را برای کاردینال ریشِلیو[۴۷] بنا نهاد (۱۶۳۱). فرانسوا مانسار[۴۸] هتل کارناوال[۴۹] لسکو[۵۰] را توسعه داد و کلیسای وال دو گراس[۵۱] را ساخت که هر دو در پاریس واقع‌اند؛ شاتوی زیبایی در مزون لافیت[۵۲]، در نزدیکی پاریس (۱۶۴۲ـ ۱۶۵۱)؛ و بال اورلئان[۵۳] در بلوآا، نیز کار اوست. در ۱۶۷۸ و در عصر لوئی چهاردهم، آردوئن ـ مانسار[۵۴] کاخ ورسای را توسعه داد و کلیسای جامعی در آن طراحی کرد.
معماری نئوکلاسیک[۵۵]. در قرن ۱۸ گرایش مشخصی به‌سوی کلاسی‌سیسم[۵۶] مشاهده شد که کارهای بوله[۵۷] و لُودُو[۵۸] نقطۀ اوج آن است. تأثیر سبک کلاسیک در قرن ۱۹ ادامه یافت، و انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹)، با کارهایی مانند مادلن[۵۹]، در پاریس (۱۸۰۴ـ ۱۸۴۹)، اثر وینیون[۶۰] (۱۷۶۲ـ ۱۸۲۸)، تا حدی آن را تداوم بخشید. در میانۀ قرن ۱۹، سبک باشکوه هنرهای زیبا[۶۱] پدید آمد، که بیش از همه در عمارت اپرا[۶۲]، در پاریس (۱۸۶۱ـ ۱۸۷۴)، کار شارل گارنیه[۶۳] (۱۸۲۵ـ ۱۸۹۸) تجلی یافته است. هم رویکرد خردگرا[۶۴]ی لابروست[۶۵]، که مسئول ساخت کتابخانۀ سنت ژنو‌یو[۶۶] در پاریس (۱۸۴۳ـ۱۸۵۰) بود، و هم سبک احیای گوتیک[۶۷]، با این سبک به تقابل پرداختند که شرح مفصل آن در نوشته‌های ویوله‌ـ‌‌لو‌ـ‌دوک[۶۸] آمده است.
آرنووُ (آرنووُ[۶۹]). این سبک در اواخر قرن ۱۹ پا گرفت، و نانسی[۷۰] و پاریس مراکز آن بودند. ورودی‌های ایستگاه مترو پاریس[۷۱]، کار هکتور گیمار[۷۲]، با قوس‌های فلزی به‌سبک گوتیک شعله‌سان، نمونه‌های مشهور این شیوه‌اند. گارنیه با فُرم‌های ناب طبع‌آزمایی کرد. کار بعدی اوگوست پره[۷۳] نیز در همین راستا بود.
جنبش مدرن[۷۴]. در دهۀ ۱۹۲۰، لوکوربوزیه[۷۵] که در سوئیس به‌دنیا آمده بود، در مقام برجسته‌ترین نمایندۀ جنبش مدرن در فرانسه پا به عرصه گذاشت. شاهکارهای او متنوع‌اند و از ویلا ساووآ[۷۶] به‌سبک کوبیسم[۷۷] در پوئاسی[۷۸] (۱۹۲۹ـ ۱۹۳۱)، تا اونیته دَبیتاسیون[۷۹] وسیع و شبکه‌مانند در مارسی[۸۰] (۱۹۴۷ـ ۱۹۵۲)، را دربر‌می‌گیرند. دل‌مشغولی‌های مربوط به فناوری، در اغلب آثار معماری مدرن فرانسه از دهۀ ۱۹۵۰ مشهود است؛ این تمایل با کارهای ژان پرووه[۸۱]، ازجمله بوفۀ[۸۲] اِویان[۸۳] (۱۹۵۷)، آغاز شد و در پروژه‌های بعدی، ازجمله مرکز پومپیدو[۸۴] در پاریس، اثر رنتسو پیانو[۸۵] و ریشار روژه[۸۶] (۱۹۷۱ـ۱۹۷۷)، و انستیتو جهانِ عرب[۸۷]، در پاریس (۱۹۸۱ـ۱۹۸۷)، اثر ژان نوول[۸۸] ادامه یافت. در دهۀ ۱۹۸۰، پاریس محل اجرای پروژه‌های عظیم[۸۹] شد که پرزیدنت میتران[۹۰] آن‌ها را آغاز کرد، ازجمله یک مجتمع فرهنگی در پارک دو لَوی‌یِت[۹۱]، کار برنار شومی[۹۲](بخشی از آن در ۱۹۸۵ گشایش یافت)، تبدیل ایستگاه دورسه[۹۳] به موزۀ دورسه[۹۴] در ۱۹۸۶، کار گی اولنتی[۹۵]، ساخت هرم شیشه‌ای کار آی ام پِی[۹۶] برای موزۀ لوور[۹۷] در ۱۹۸۹، و گراند آرش[۹۸] در لا دِفانْس[۹۹]، اثر یوهان اوتو فون اسپرِکلسن[۱۰۰]در ۱۹۸۹.
- ↑ aqueducts
- ↑ St Jean
- ↑ Poitiers
- ↑ Jouarre
- ↑ Meaux
- ↑ Roman Architecture
- ↑ Romanesque
- ↑ Cluny
- ↑ tunnel
- ↑ St Philibert
- ↑ Tournus
- ↑ Gothic
- ↑ St Denis
- ↑ rib
- ↑ Notre Dame Cathedral
- ↑ Early Gothic
- ↑ Chartres
- ↑ Reims
- ↑ Bourges
- ↑ lancet Gothic
- ↑ Late Gothic
- ↑ Flamboyant Gothic
- ↑ Normandy Caudebecen-Caux
- ↑ Burgundy
- ↑ Renaissance
- ↑ Francis I
- ↑ Fontainebleau
- ↑ Amboise
- ↑ Blois
- ↑ New Louvre
- ↑ Château
- ↑ St Germain
- ↑ Loire
- ↑ baroque
- ↑ Place des Vosges
- ↑ Pont Neuf
- ↑ Place Dauphine
- ↑ Le Vau
- ↑ Vaux-le-Vicomte
- ↑ Le Nôtre
- ↑ Versailles
- ↑ Jacques Lemercier
- ↑ Palais Royal
- ↑ Sorbonne
- ↑ St Roch
- ↑ Richelieu
- ↑ Cardinal Richelieu
- ↑ François Mansart
- ↑ Hôtel Carnavalet
- ↑ Lescot
- ↑ Val-de-Grâce
- ↑ Maisons-Lafitte
- ↑ Orléans
- ↑ Hardouin-Mansart
- ↑ neo-classic
- ↑ classicism
- ↑ Boullée
- ↑ Ledoux
- ↑ Madeleine
- ↑ Vignon
- ↑ Beaux Arts
- ↑ Opéra
- ↑ Charles Garnier
- ↑ rationalist
- ↑ Labrouste
- ↑ Sainte Geneviève
- ↑ Gothic Revival
- ↑ Viollet-le-Duc
- ↑ art nouveau
- ↑ Nancy
- ↑ Paris Metro
- ↑ Hector Guimard
- ↑ Auguste Perret
- ↑ Modern Movement
- ↑ Le Corbusier
- ↑ Villa Savoye
- ↑ cubism
- ↑ Poissy
- ↑ Unité d’Habitation
- ↑ Marseille
- ↑ Jean Prouvé
- ↑ Refreshment Room
- ↑ Evian
- ↑ Pompidou Centre
- ↑ Renzo Piano
- ↑ Richard Rogers
- ↑ Institut du Monde Arabe
- ↑ Jean Nouvel
- ↑ President Mitterrand
- ↑ President Mitterrand
- ↑ Parc de la Villette
- ↑ Bernard Tschumi
- ↑ Gare d’Orsay
- ↑ Musée d’Orsay
- ↑ Gae Aulenti
- ↑ I M Pei
- ↑ Louvre
- ↑ Grande Arch
- ↑ La Défense
- ↑ Johan Otto von Spreckelsen