طبس، شهرستان

طَبَس، شهرستان

طبس، شهرستان
کشور	ایران
استان	یزد
بخش	مرکزی، دستگردان و دیهوک
جمعیت	۶۶,۴۳۲ نفر(۱۳۸۵ش)
موقعیت	جنوب و غرب استان‌های خراسان رضوی و جنوبی (شهرستان‌های بردسکن و فردوس و بیرجند)، شمال استان کرمان (شهرستان راور) و شرق شهرستان‌های بافق، یزد، استان‌های اصفهان (شهرستان نائین)، و سمنان (شهرستان شاهرود
نوع اقلیم	گرم و خشک
شهر ها و آبادی های مهم	عشق‌آباد، دیهوک، تپه‌تاق، اُزبَکو، رَقّه، غنی‌آباد، جوخواه، کُریت، دشتقَران، و حَلْوان

شهرستان وسیعی در جنوب شرقی خراسان جنوبی، مشتمل بر بخش‌های مرکزی و دیهوک، با مرکزیت اداری شهر طبس. از شرق با شهرستان‌های بشرویه، فردوس، سرایان و خوسف، از شمال با شهرستان عشق‌آباد و شهرستان شاهرود (استان سمنان)، از غرب با شهرستان خور و بیابانک (استان اصفهان) و شهرستان‌های اردکان و بهاباد (استان یزد) و از جنوب با شهرستان‌های راور و کرمان (استان کرمان) محدود شده است. نواحی غرب و شرق آن را کوه‌های چندی مانند کوه‌های مرغوم (۲,۸۲۵متر)، جَمات (۲,۷۴۰متر) و نیز کوه‌های اسفندیار و حسینی فراگرفته که سرچشمۀ همۀ رودهای فصلی یا خشک‌رودهای این منطقه را تشکیل می‌دهند. بقیۀ اراضی شهرستان طبس که حدود ۷۰درصد مساحت آن را تشکیل می‌دهد، دشت‌های هموار و شوره‌زارهای متعدد است. اقلیم شهرستان مزبور گرم و خشک است و از کم‌باران‌ترین نواحی ایران محسوب می‌شود. جمعیت شهرستان طبس 76,352 نفر است (1395ش). مهم‌ترین آبادی‌های آن عبارتند از دیهوک، ازمیغان، اُزبَکو، نایبند، اصفهک، جوخواه، کُریت، دشتقَران، و حَلْوان. راه فردوس به نائین و فردوس به یزد و نیز راه بردسکن به کرمان و همچنین خط آهن بافق به مشهد و مجموعه‌ای از راه‌های فرعی و روستایی شبکۀ راه‌های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می‌دهند.

شهرستان طبس در سال 1323ش، با تشکیل شهرستان فردوس، یکی از بخش‌های تشکیل‌دهندۀ آن بود. در سال 1339ش این بخش از فردوس جدا شده و به شهرستان ارتقاء یافت. همزمان با تقسیم استان خراسان به سه استان در ابتدای دهۀ 1380ش، شهرستان طبس به استان یزد ملحق شد. در نهایت این شهرستان در سال 1391ش به استان خراسان جنوبی بازگردانده شد. طبس پیش از آنکه بخش دستگردان در اواخر بهار 1403ش از آن جدا شده و به شهرستان مستقلی تبدیل شود، وسیع‌ترین شهرستان ایران بوده است.

---