ابراهیم خلیل خان جوانشیر
ابراهیم خلیل‌خانِ جوانشیر ( ـ۱۲۲۱ق)
| ابراهیم خلیل خان جوانشیر | |
|---|---|
| درگذشت | ۱۲۲۱ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | حاکم قراباغ |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| خویشاوندان سرشناس | پناه‌خان (پدر) |
حاکم قراباغ در دورۀ آقا محمدخان قاجار. گویا لقب «خانی» و حکومت بر قراباغ را در ۱۱۷۶ق کریم‌خان زند به پاس خدمات پدرش، پناه‌خان، به او داده بود. او، که داعیۀ استقلال‌طلبی در حوزۀ حکمرانی خود داشت، پس از مرگ کریم‌خان، پیوسته با آقا محمدخان قاجار در تعقیب و گریز بود و گاهی نیز تقدیم هدایای او در مقام عذرخواهی مؤثر می‌افتاد. سرانجام، سازش ابراهیم با روس‌ها خشم شاه قاجار را برانگیخت؛ از این‌رو، ابراهیم‌خان در ۱۲۱۱ق به داغستان گریخت و قلعه و خزائن و اموال او را آقا محمدخان به غنیمت گرفت. پس از قتل آقا محمدخان، که در قلمرو ابراهیم و در همان سال روی داد، وی از فرصت استفاده کرد و به مقر خود بازگشت. برای عادی‌شدن روابط با فتحعلی‌شاه، پیکر شاه مقتول را با احترام به تهران فرستاد و خود همچنان حاکم قراباغ باقی ماند، اما اتحاد او با روس‌ها و قدرت روزافزون وی سبب شد تا در ۱۲۲۰ق عباس‌میرزا، ولیعهد، برای سرکوب وی و دیگر آشوبگران داخلی به آذربایجان رود و حمله‌ای همه‌جانبه را علیه وی و روس‌ها ترتیب دهد. ابراهیم که نیروی حکومت را همه‌جانبه و احتمال کمک روس‌ها را منتفی می‌دید، در نامه‌ای از فتحعلی‌شاه پوزش خواست و به او قول مساعدت در جنگ با روس‌ها داد. این خبر را نوه‌اش، جعفرقلی‌خان که جانشینی نیای خود را در سر داشت، به روس‌ها رسانید و خود، در رأس دسته‌ای از سپاهیان روسی، ابراهیم را به‌قتل رساند.